Του Μιχάλη Κοττάκη, πρώην συντάκτη μας
Τα μέτρα οφείλουμε να τα τηρούμε άπαντες, για το καλό μας. Εξάλλου, αυτό είναι και επιδημιολογικά, ένα υλικό της συνταγής της επιτυχίας. Αυτό λέει και η επιστημονική κοινότητα, την οποία επικαλείται συνεχώς και μας καλεί να ακούσουμε η ελληνική κυβέρνηση ασταμάτητα από την αρχή της πανδημίας. Τα μέτρα, για να αποκτήσουν ισχύ στην ελληνική επικράτεια, πρέπει πρώτα να περάσουν από το ΦΕΚ και να γίνουν νόμοι του ελληνικού κράτους. Αφού τεθούν εν ισχύ, ισχύουν για άπαντες και άπαντες είναι ίσοι απέναντι στους νόμους που τα εισάγουν. Και επιδημιολογικά ισχύουν για άπαντες, διότι άπαντες αντιμετωπιζόμεθα ως μονάδες και ως πιθανά κρούσματα και άπαντες καθιστάμεθα απλές μονάδες και αριθμοί απέναντι σε έναν θανατηφόρο ιό. Συνεχίζοντας επί της ισότητας, το πολύπαθό μας Σύνταγμα στο Άρθρο 4 κατοχυρώνει ισότητα των Ελλήνων πολιτών ενώπιον του νόμου, ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Υπό αυτή τη διεπιστημονική θεώρηση άπαντες είμαστε ίσοι υπό αυτές τις συνθήκες.
Παρ’ όλα αυτά, ενώ η ουσιαστική ισχύς του νόμου συνεπάγεται με την καθολική εφαρμογή του σε όλη την επικράτεια, κάτι τέτοιο δεν μας εγγυάται κανείς εσχάτως. Ο λόγος για το νομοθετικό πλαίσιο των μέτρων υγειονομικής προστασίας. Αυτά εφαρμόζονται μεν επί της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών καθ’ ότι επικρατεί σε μεγάλο βαθμό φόβος της ενδεχόμενης συνάντησης με την Αστυνομία και της επαρκούς δικαιολόγησης της εξόδου, ώστε να μην «πέσει» το 300άρι. Τα ίδια μέτρα ισχύουν και για τον πρωθυπουργό, ο οποίος στη συνέντευξή του στον Αντώνη Σρόιτερ παραδέχθηκε δημοσίως το λάθος του. Προς τιμήν του είναι αυτό. Σπάνιο φαινόμενο στο χώρο της πολιτικής.
Ωστόσο, ένα μείζον ερώτημα πρέπει να απαντηθεί. Μόνον έτσι θα εξασφαλιστεί η ισότητα απάντων των Ελλήνων ενώπιον του παρόντος νόμου. Το ερώτημα είναι το εξής: Ποιος θα ελέγξει αν η αρμόδια αρχή που ελέγχει τους πολίτες τηρεί η ίδια τα μέτρα υγειονομικής προστασίας; Σε περίπτωση που ένας πολίτης καταγγείλει στην αστυνομία παραβίαση των μέτρων από τις ίδιες τις αρχές, κατά πόσο αυτές θα δράσει ενάντια σε μέλη τους. Το παρόν σενάριο αποτελεί μια μορφή οιονεί ενδοδιοικητικού ελέγχου. Στον ενδοδιοικητικό έλεγχο, και ιδίως στην περίπτωση μιας ιεραρχικής προσφυγής υπάρχει το εμπόδιο της συναδελφικής αλληλεγγύης (esprit de corp). Και διερωτάται κανείς, εμποδίζει τίποτα την δράση του παράγοντος της συναδελφικής αλληλεγγύης στο σενάριό μας; Σημειωτέο, η αναφορά σ’ αυτό γίνεται επειδή συνιστά υπαρκτό ενδεχόμενο.
Το έλασσον ερώτημα είναι κατά πόσο ένας απλός πολίτης, μη κατέχων εξουσία και διασυνδέσεις σε αρμόδιες ελεγκτικές αρχές, δύναται να αποφύγει την επιβολή προστίμου στο ενδεχόμενο που τυγχάνει να τον σταματήσει για έλεγχο η Αστυνομία, δίνοντας μια επεξήγηση που τοποθετείται στο ίδιο μήκος κύματος με αυτή του πρωθυπουργού (στο κάτω-κάτω, και ο κ. Μητσοτάκης πολίτης είναι). Παράδειγμα, ένας κάτοικος Γλυφάδας θέλει να ασκηθεί εντός περιφερειακής ενότητας Αττικής. Επιλέγει ως προορισμό για τη σωματική του άσκηση την Πάρνηθα. Στον δρόμο για τον προορισμό του συναντά μπλόκο της αστυνομίας στην Πάρνηθος (στις Αχαρνές), το οποίο προβαίνει στον απαιτούμενο έλεγχο. Ο αστυνομικός βλέπει τον κωδικό 6 σε sms. Κατά πόσον όμως θα μπορούσε να κρίνει ως άσκοπη τη μετακίνηση επιβάλλοντας πρόστιμο; Μην ξεχνάμε, ότι οι δήμοι από τη Γλυφάδα μέχρι τις Αχαρνές ευτυχώς έχουν μεριμνήσει επαρκώς για την ύπαρξη πάρκων, αλσύλλιων και χωρών πρασίνου που να προσφέρονται για σωματική άσκηση. Υπάρχουν δηλαδή και πλησιέστερες επιλογές για σωματική άσκηση.
Αναμφίβολα, μπορεί να έχει επιβληθεί στη δύσκολη αυτή συγκυρία ένας σκληρός νόμος, αλλά παραμένει νόμος. Το γράμμα του είναι για άπαντες το ίδιο. Αυτή είναι εξάλλου η πεμπτουσία της δημιουργίας του. Αλλιώς δεν έχει λόγο ύπαρξης σε μια δημοκρατική πολιτεία. Διά της τήρησης του γράμματός του θα συνεισφέρουμε άπαντες στα δημόσια βάρη, χωρίς διακρίσεις και ανάλογα με τις δυνάμεις μας, σύμφωνα πάντα με την παράγραφο 5 του Άρθρου 4 του Συντάγματος. Στην προκειμένη περίπτωση, αυτές είναι και οι δυνάμεις μας στην καταπολέμηση του ιού, η εφαρμογή του νόμου. Αναγκαίον όμως είναι να υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας που καλύπτουν τις λίγες περιπτώσεις που η ισότητα απάντων υπό όρους δύναται να τεθεί εν αμφιβόλω. Πολλώ δε μάλλον σε μια κοινωνία κουρασμένη πνευματικά, ρημαγμένη οικονομικά και στερημένη αναψυχής τε και χαλάρωσης τους τελευταίους μήνες, δεν χωράνε τέτοια ενδεχόμενα.
