«Συνθήματα, Μέρος 1ο: Δύο αντίθετα»

«Συνθήματα, Μέρος 1ο: Δύο αντίθετα»

Του Ανδρέα-Γεώργιου Σκίννερ, εξωτερικού μας συνεργάτη και φοιτητή του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο)

Είχα πρόσφατα μία συζήτηση με ένα άτομο, όχι ιδιαίτερα πολιτικοποιημένο, το οποίο δήλωσε ότι πιστεύει στο «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια». Και γιατί να μην πιστεύει σε αυτό; Υπάρχει άνθρωπος που δε θέλει το καλό της πατρίδας του, της οικογένειάς του και, αν πιστεύει, της θρησκείας του; Ποιος δε μεγάλωσε στους κόλπους των τριών αυτών εννοιών, ποιος δε συγκροτήθηκε από αυτές, ποιος δεν τις αγαπάει; Οι τρεις αυτές έννοιες αποτελούν τις βασικές κοινότητες, με τις οποίες κάθε άνθρωπος θα έρθει σε επαφή και θα σχηματίσουν την ταυτότητά του. Φυσικό, λοιπόν, κάθε άνθρωπος να πιστεύει σε αυτές· ακόμα και η Μαρξική θεωρία αναγνωρίζει τον ρόλο τους στη σύγχρονη κοινωνία. Ο Μαρξ ποτέ δεν έγραψε «καταργήστε τις πατρίδες, τις θρησκείες, τις οικογένειες» – μόνο ότι θα παύσουν μόνες τους να υφίστανται, όταν δε θα προσφέρουν όσα προαναφέρθηκαν.

Όμως, υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην αγάπη για την πατρίδα και την οικογένεια του απλού ανθρώπου, την καθημερινή και καθομιλουμένη, και στη συνθηματοποιημένη «αγάπη» πατρίδας – θρησκείας – οικογένειας. Και αυτό, γιατί το σύνθημα είναι σύνθημα πολιτικό· όποτε γαρ κάποιος δηλώνει «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια» προβαίνει σε μια πολιτική δήλωση, ακόμα και άθελά του – στο τελευταίο μου άρθρο είχα εμβαθύνει σε αυτό. Μάλιστα, στην περίπτωση του συνθήματος, η πιο πολιτικοποιημένη του μορφή, η πιο πετυχημένη του μορφή, είναι αυτή που επαναλαμβάνεται από τον κόσμο απλά, χωρίς δεύτερη σκέψη, χωρίς αναγνώριση της πολιτικής του υπόστασης: αυτό είναι το αποτέλεσμα της επιτυχημένης προπαγάνδας.

Αυτό που μένει, λοιπόν, είναι να δούμε πότε και από ποιους εκφράστηκε το σύνθημα «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια», από ποιους ουν πολιτικοποιήθηκε και αυτό, αλλά και οι 3 έννοιες που περιλαμβάνει και γιατί. Και η απάντηση είναι εύκολη: το σύνθημα αυτό ήταν σύνθημα της Χούντας, αποκλείοντας κάθε αμφιβολία για την πολιτική του φύση. Η Χούντα ήταν αυτή που εισήγαγε το τρίπτυχο πατρίδα – θρησκεία – οικογένεια πολιτικής χροιάς στον σύγχρονο δημόσιο διάλογο, πολιτικοποιώντας έτσι τις 3 αυτές έννοιες, ώστε να θέσει το πολιτικό στίγμα, αντίθετο με αυτό των αντιπάλων της.

Φυσικά, αντίπαλος της Χούντας δεν ήταν η δεξιά ΕΡΕ του Καραμανλή, της βίας και νοθείας, ούτε η Ένωση Κέντρου. Η Χούντα δήλωνε πως έβαλε τη χώρα στον γύψο για να την προστατεύσει από τον κομμουνιστικό κίνδυνο. Οι κομμουνιστές γαρ παρουσιάζονται ως πολέμιοι πατρίδας – θρησκείας – οικογένειας από την πρώτη μέρα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Είναι όμως έτσι; Πόσοι Σοβιετικοί θυσιάστηκαν για να αναχαιτίσουν τη Γερμανική εισβολή; Πόσο έντονα θρησκευόμενες είναι οι χώρες της πρώην ΕΣΣΔ; Έχουν ή δεν έχουν οικογένειες οι Ρώσοι, οι Ουκρανοί κ.ο.κ; Αντίστοιχα, τους Ναζί δεν τους πολέμησε ο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ; Δεν ήταν Χριστιανοί οι αντάρτες; Δεν είχαν οικογένειες;

Επαναλαμβάνω: η Μαρξική θεωρία ουδέποτε δηλώνει ενάντια σε πατρίδα – θρησκεία – οικογένεια. Αναγνωρίζει τον ρόλο τους στη σύγχρονη κοινωνία, τον ευεργετικό και συνάμα επιβαρυντικό, ως προϊόντα της ταξικής κοινωνίας, ήτοι της ιδιοκτησίας – συνεπώς αναγνωρίζει ότι με την χειραφέτηση του ανθρώπου από την ιδιοκτησία, θα χάσουν τον ρόλο και την υπόστασή τους ως έννοιες.

Αυτήν την αναγνώριση όμως η ακροδεξιά Χούντα την διαστρέβλωσε σε επίθεση απέναντι σε 3 στοιχεία που άπαντες, ειδικά σε μια παραδοσιακή και συντηρητική κοινωνία όπως η Ελλάδα, έχουν σε πολύ υψηλή προτεραιότητα. Δημιούργησε έτσι φανταστικούς εχθρούς, απέναντι στους οποίους έθεσε το σύνθημα αυτό.

Αυτό κάνει και σήμερα η ακροδεξιά: «μπαμπουλεύει» τον φεμινισμό και τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, ότι τάχα θα καταστρέψει την οικογένεια, τους μετανάστες και τις μειονότητες, ότι τάχα θα καταστρέψουν πατρίδα και θρησκεία, και τους κομμουνιστές (μάλλον τους αριστερούς εν γένει) ότι τάχα θα τα καταστρέψουν όλα. Αν δε λέει πια ρητά «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια», το λέει έμμεσα· έχει αφήσει τις πάλαι ποτέ ΕΡΕ και Ένωση Κέντρου να το λένε ρητά. Με άλλα λόγια, έχει αφήσει τον απλό κόσμο, της «λαϊκής Δεξιάς», του κέντρου, και τους μη πολιτικοποιημένους να αναπαράγουν το σύνθημά της και τις ιδέες της.

Κάποτε, όμως, ένα Σάββατο, 17 Νοεμβρίου 1973, το «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια» ήρθε σε σύγκρουση με ένα άλλο σύνθημα: ψωμί – παιδεία – ελευθερία. Ναι, και αυτό το σύνθημα, που μάλιστα αγαπά η πλειοψηφία των Ελλήνων, είναι επίσης πολιτικό. Και ναι, ο ρόλος του ήταν πάλι να δώσει το πολιτικό στίγμα απέναντι στον αντίπαλο. Μόνο που αυτήν τη φορά ο εχθρός δεν ήταν φανταστικός. Η ακροδεξιά Χούντα πράγματι στέρησε από τον ελληνικό λαό και ψωμί, και παιδεία, και ελευθερία. Για αυτό άλλωστε το σύνθημα εκφράστηκε από απλούς ανθρώπους, της πλατείας και της γειτονιάς, και όχι από υψηλόβαθμα στελέχη του κράτους: γιατί οι εχθροί του ήταν εχθροί του απλού ανθρώπου. Και ο απλός άνθρωπος έχει πραγματικούς εχθρούς, ώστε να μη χρειάζεται φανταστικούς: ήταν τα υψηλόβαθμα στελέχη του κράτους.

Οι Χούντες και η ακροδεξιά πάντα καταλήγουν να στερούν ψωμί – παιδεία – ελευθερία, όλα με πρόταγμα το «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια». Και όσο δεξιά και κέντρο υιοθετούν το σύνθημα και τις θέσεις της Άκρας Δεξιάς, τόσο θα καταλήγουν και αυτές οι πολιτικές δυνάμεις να το στερούν. Παράδειγμα η σημερινή κυβέρνηση στην Ελλάδα: βυθίζει πρόσφυγες στο Αιγαίο και πληρώνει με εφάπαξ επίδομα τις γυναίκες να γεννούν και ως αντιπολίτευση καταψήφισε τα νομοσχέδια υπέρ της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, αλλά αφήνει την ακρίβεια να ανεβαίνει ανέμελη στα ύψη, εμπορευματοποιεί τη μόρφωση και τα πτυχία και καταπιέζει την ελευθερία του Τύπου, του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι, και την ιδιωτικότητα των επικοινωνιών.

Στερούν ψωμί – παιδεία – ελευθερία και «πουλάνε» πατρίδα – θρησκεία – οικογένεια. Όχι μόνο η ΝΔ: και ο Μπολσονάρου, και ο Τραμπ και ο Πούτιν. Όλοι οι ακροδεξιοί, αλλά και όσοι διολισθαίνουν προς την Άκρα Δεξιά, έχοντας, ας πούμε, 3 πρωτοκλασάτους του ΛΑΟΣ σε κομβικά υπουργεία.

Τη 17η Νοέμβρη, τα δύο συνθήματα ήρθαν σε σύγκρουση. Πάντα θα έρχονται σε σύγκρουση, είναι γαρ εκ διαμέτρου αντίθετα. Οπότε καθίσταται σαφές: δύο πολιτικά συνθήματα, εκ διαμέτρου αντίθετα, δεν μπορούν να συνυπάρχουν. Κάθε άνθρωπος, είτε δηλώνει πολιτικοποιημένος, είτε αποφεύγει την φύση του αυτή, πρέπει να επιλέξει: «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια» ή «ψωμί – παιδεία – ελευθερία»; Και, αν, για κάποιον λόγο, ακόμα δυσκολεύεται κανείς να επιλέξει, ας θυμάται ότι εκείνο το βράδυ, οι μεν οδηγούσαν το τανκ, οι δε οδηγούσαν τον λαό.

+ posts