Της Μυρτώς Κατσούλη, πρώην συντάκτριάς μας
Νέο κύμα, νέο διάγγελμα, νέα μέτρα. Αναγκαία, δεδομένων των συνθηκών, απαραίτητα για την όσο το δυνατόν έγκαιρη πρόληψη της περαιτέρω εξάπλωσης του κορωνοϊού.
Οκτώβρης, πλέον, τέλη μάλιστα, που σημαίνει ότι κάθε κατεργάρης βρίσκεται για τα καλά στον πάγκο του. Μαθητές ήδη, αν και καθυστερημένα, στα σχολεία, φοιτητές στα ηλεκτρονικά αμφιθέατρα και εργαζόμενοι στις όποιες δουλειές τους. Όλα ψιλοείναι φυσιολογικά, η κοινωνία φαίνεται να ψιλολειτουργεί κανονικά -από όλες τις απόψεις- και οι περισσότεροι ψιλοπροσπαθούν να μην επηρεάζονται ψυχολογικά από την κατάσταση. Ακόμα, δηλαδή, βρισκόμαστε στη φάση της «ψιλοαποκατάστασης» και όχι στην πλήρη επιστροφή, πείτε το, επαναφορά της «παλιάς, καλής ζωής».
Τώρα «τίς πταίει» για την οπισθοδρόμηση οποιασδήποτε μέχρι πρότινος προόδου συνιστά αλλουνού παπά Ευαγγέλιο. Το αποτέλεσμα είναι πολλά βήματα πίσω από τον αρχικό στόχο, το ενδεχόμενο, ωστόσο, για μια δεύτερη καραντίνα αποκλείστηκε· ασύμφορη -φυσικά- για την κοινωνία, πάλι από όλες τις απόψεις. Και το πιο πρόσφατο διάγγελμα του Πρωθυπουργού απέδειξε ότι έχει σκοπό να πιέσει αρκετά, μέχρι τελικής πτώσεως τους πάντες για το καλό όλων, φυσικά και αναντίρρητα.
Οι περιορισμοί, εύλογοι. Οι επικλήσεις σε λογική και συναίσθημα των πολιτών, εξίσου. Και για να πούμε και του στραβού το δίκιο, το είχαμε λίγο παρακάνει. Ξεχάσαμε τι θα πει ατομική ευθύνη και επαναπαυτήκαμε. Γεμίσαμε καφετέριες, μπαρ, μεζεδοπωλεία, αλλά τα γεμίσαμε, όχι αστεία! Κολλήσαμε ο ένας πάνω στον άλλον σαν τις σαρδέλες. Αφήσαμε το «πηγαίο αίσθημά μας για την ορθή απονομή της δικαιοσύνης» να μάς κατακλύσει. Κι επειδή ακριβώς δεν βάζαμε μυαλό από μόνοι μας, έπρεπε να έρθει ο «μπαμπούλας», με όλη τη μεταφορική έννοια και διάθεση, να μας συνετίσει.
Νέο διάγγελμα, λοιπόν, επικεντρωμένο στον «περιορισμό της διασκεδάσεως» και της «ορμέμφυτης τάσεως του ανθρώπου για καλοπέραση». Στους νέους δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα, ως τα μαύρα πρόβατα της υπόθεσης, καθώς εκείνοι διαθέτουν μια ασυγκράτητη ορμή, ρέπουσα προς τη ξεγνοιασιά και την ψυχαγωγία της νύχτας, του απογεύματος και όποτε. Μήπως, όμως, η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση; Ή, τουλάχιστον, δεν είναι έτσι όπως φαίνεται;
Μετά το πέρας μιας δεύτερης, ιδιόρρυθμης εξεταστικής, ξεκίνησε, το ίδιο ιδιόρρυθμα, το καινούργιο ακαδημαϊκό έτος. Οι φοιτητές φόρεσαν τις πιτζάμες τους, ξεχύθηκαν στους καναπέδες και τις καρέκλες τους και σάπισαν μπροστά σε μία οθόνη. Για πολλές ώρες. Το ίδιο, βέβαια, ισχύει και για τους καθηγητές, οι οποίοι (κάποιοι, όχι όλοι) πασχίζουν να μιλάνε πρακτικά στον εαυτό τους, με την απαίτηση να μην αλλοιώνουν οι φοιτητές την ποιότητα του μαθήματος.
Οι δυσκολίες πολλές και το σύστημα δυσλειτουργικό, αλλά εδώ δεν είμαστε να κρίνουμε, ούτε και να αξιολογήσουμε την όποια αποτελεσματικότητά του. Προσπαθούμε να καταλάβουμε γιατί αποδόθηκαν ευθύνες σε μία και συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία, η οποία, ουσιαστικά, ξαναβιώνει μια δεύτερη φάση καραντίνας. Ο νέος άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με ένα deja-vu Μαρτίου, εν μέρει, και αισθάνεται την ανάγκη, και όχι ορμή, να βγει έξω. Αναζητά διεξόδους από τον καθημερινό εγκλεισμό. Και φορά τη μάσκα, όταν το κάνει. Υπακούει. Νοιάζεται για τον συνάνθρωπο. Δεν πιστεύει σε συνωμοσίες. Δεν έχει τη νοοτροπία του δύσπιστου, απαίδευτου, εγωκεντρικού, αμόρφωτου μεσήλικα που, για αυτόν, όλα είναι μηχανορραφίες των κυβερνήσεων. Και παρόλ’ αυτά φταίει.
Φταίει που θέλει να δει φίλους και συγγενείς. Να δει παππούδες και γιαγιάδες, που μπορεί, μετά την ολοσχερή καταπολέμηση του ιού, να μην ζουν πια. Να βιώσει τις πιο σημαντικές και αναντικατάστατες στιγμές της ζωής του.
Και ο αντίλογος φυσικά και επικαλείται την «προάσπιση της δημόσιας υγείας και μπλα μπλα μπλα» και πολύ καλά κάνει, μάλιστα. Για ποια ευθύνη, όμως, μιλάμε και για ποια συλλογική υγεία, όταν υφιστάμεθα παντελή και μη αναστρέψιμη ψυχολογική φθορά; Αυτή θα είναι η νεολαία του μέλλοντος; Η νέα γενιά εργαζομένων;
«Εσείς οι νέοι όλο διαμαρτύρεστε και παραπονιέστε!», λένε πολλές φορές οι «σοφοί» μεγάλοι. «Τα έχετε όλα στο πιάτο και περιμένετε τους άλλους να κάνουν αυτά που δεν κάνετε εσείς! Είστε κακομαθημένα γαϊδούρια που δεν τους λείπει τίποτα! Αν είχατε δουλέψει ποτέ πραγματικά στη ζωή σας, δεν θα παραπονιόσασταν!» συνεχίζουν ακάθεκτοι. Το ζήτημα, όμως, είναι ότι και ευγνώμονες για όλα είμαστε και ποτέ δεν καταραστήκαμε το σύστημα για δική μας οκνηρία. Γνωρίζουμε πολύ καλά τι μας φταίει, για αυτό και δηλώνουμε ανοιχτά και χωρίς ντροπή τις όποιες αντιρρήσεις, παρατηρήσεις, ενστάσεις μας με σκοπό ένα καλύτερο αύριο. Δεν δεχόμαστε άκριτα ό,τι μας σερβίρουν. Ποτέ δεν λυπηθήκαμε τους εαυτούς μας για τα όσα γίνονται, αλλά έχουμε κι εμείς φωνή δυνατή που πρέπει κάποια στιγμή οι πρεσβύτεροι να λάβουν υπόψη. Να σταματήσουν να μας υποτιμούν και να μας κατηγορούν για δικά τους σφάλματα. Να δουν, επιτέλους, την αλήθεια κατάματα. Το πραγματικό πρόβλημά τους, λοιπόν, δεν είναι η δήθεν απερισκεψία και ανυπακοή των νέων, αλλά η εκρίζωση της βαθειάς θεμελιωμένης «νοοτροπίας του Έλληνα», αν και εφόσον επιθυμούν κάποτε να δουν την χρόνια πολυπόθητη πραγματική αλλαγή.
Για να τα μαζέψουμε λίγο και να εκλογικευτούμε (για να μην αποτρελαθούμε εντελώς!), γνωρίζουμε πως οι συνθήκες δεν είναι απόλυτα ιδανικές. Κάνουμε παν δυνατόν να προσαρμοζόμαστε (ψυχολογικά κυρίως) σε κάθε καινούργιο μέτρο, σε κάθε νέο περιορισμό. Προσπαθούμε να τηρούμε την υπόσχεσή μας για «ατομική ευθύνη». Θέλουμε τη βελτίωση των πραγμάτων και ενεργούμε αναλόγως για να το πετύχουμε. Βαρεθήκαμε, όμως, να ακούμε κρούσματα, εμβόλια, καραντίνες, διαγγέλματα. Κουραστήκαμε να είμαστε πέραν του δέοντος προσεκτικοί. Υπομείναμε, αντέξαμε, υποχωρήσαμε. Το ζήσαμε ήδη μία φορά. Ας αποφύγουμε, λοιπόν, την επόμενη.
