Η Μητέρα Των Μαχών

Του Στέφανου Φραγκόπουλου, εξωτερικού συνεργάτη και φοιτητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του Ε.Κ.Π.Α.

Σημαντικό τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ και όχι μόνο περίμενε με ανυπομονησία το 2020. Προφανώς γνώριζε εκ των προτέρων ότι το έτος που διανύουμε θα συνοδευόταν από τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση που γνώρισε ο πλανήτης εδώ και έναν αιώνα. Αλλά διότι συμπληρώνονται 4 έτη από την εκλογή του Donald Trump στο αξίωμα του Προέδρου των ΗΠΑ και ήρθε η στιγμή ο κόσμος να προσφύγει ξανά στις κάλπες είτε για να ανανεώσει, είτε για να αποσύρει την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπο του Προέδρου. Ο έτερος διεκδικητής του αξιώματος είναι ο υποψήφιος των Δημοκρατικών Joe Biden, πολιτικός με εμπειρία και μακρά σταδιοδρομία στην πολιτική σκακιέρα, ενώ διετέλεσε και Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ επί Barack Obama (2009-2016).

Οι δημοσκοπήσεις που έχουν διεξαχθεί έως τώρα δείχνουν τον Biden να προηγείται με μία μέση διαφορά της τάξεως του 8% (51% έναντι 43% του Trump). Μεγαλύτερη σημασία βέβαια έχει η κατάσταση που διαμορφώνεται στις λεγόμενες αμφιταλαντευόμενες Πολιτείες (swing states). Τα δημοσκοπικά ευρήματα δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για τον Πρόεδρο Trump, καθώς χάνει σημαντικό έδαφος σε κρίσιμες Πολιτείες όπου είχε επικρατήσει το 2016 και εν πολλοίς του χάρισαν τη νίκη εναντίον της Hillary Clinton. Μερικά παραδείγματα αποτελούν η Αριζόνα, το Μίσιγκαν, το Γουισκόνσιν και η Φλόριντα. Σε αυτές τις Πολιτείες ο Trump είχε επικρατήσει στις προηγούμενες εκλογές με διαφορά μικρότερη του 4%. Μπορεί η διαφορά στη λαϊκή ψήφο να ήταν ελάχιστη, ο Trump όμως κέρδισε όλους τους εκλέκτορες. Στις περιοχές όπου η διαφορά ήταν μικρότερη του 1% ο Trump πήρε 46 εκλέκτορες και η Clinton μόλις 4. Στις περιπτώσεις που η διαφορά κυμαινόταν μεταξύ 1%-5% ο Trump είχε 56 εκλέκτορες και η Clinton 27[1]. Όπως είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς, το Κολλέγιο των Εκλεκτόρων είναι εκείνο που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα και όχι η λαϊκή ψήφος. Δεδομένου ότι ισχύει ο κανόνας «όποιος παίρνει την Πολιτεία παίρνει όλους τους εκλέκτορές της», είναι προτιμότερο κάποιος να κερδίσει με μικρή διαφορά ψήφων σε πολλές Πολιτείες παρά με μεγάλη διαφορά σε λίγες. Επομένως ο Biden δείχνει να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, καθώς επικρατεί στις περισσότερες κρίσιμες Πολιτείες.  

Παρά το γεγονός ότι οι αριθμοί έχουν τη σημασία τους, ωφέλιμο θα ήταν επίσης να ασχοληθούμε με τα γεγονότα και τις εξελίξεις που έχουν συμβεί εντός του 2020. Η δημόσια εικόνα του Trump έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα εξαιτίας της αμφιλεγόμενης διαχείρισης της πανδημίας του covid-19, η οποία είχε συνέπεια τον θάνατο 180.000 Αμερικανών πολιτών. Η μη επιβολή όμως ενός καθολικού lockdown είχε ως αποτέλεσμα την αποφυγή καταστροφικών και ανεπανόρθωτων ζημιών στην αμερικανική οικονομία, παρά τη μεγαλύτερη τριμηνιαία πτώση του ΑΕΠ στην ιστορία της (32,9% για το β’ τρίμηνο). Η ανεργία τον Αύγουστο μειώθηκε στο 8,4% και οι θέσεις εργασίας αυξήθηκαν κατά 1,4 εκ.[2]. Τα συγκεκριμένα στοιχεία σε συνδυασμό με την ανάκαμψη που σημειώνουν οι δείκτες στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (ο Nasdaq μάλιστα σημείωσε ιστορικό υψηλό) και την επεκτατική νομισματική πολιτική που ανακοίνωσε ότι θα ακολουθήσει η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (ευέλικτη αντιμετώπιση του πληθωρισμού και διατήρηση των επιτοκίων δανεισμού σε χαμηλά επίπεδα)[3] παρέχουν την ευχέρεια στον Trump να καλύψει το χαμένο έδαφος και να επανέλθει δυναμικά στη διεκδίκηση της επανεκλογής του.

Αναμφίβολα, σημαντικά είναι και τα όσα διαδραματίζονται τους τελευταίους μήνες στην Αμερική μετά τη δολοφονία του Αφροαμερικανού George Floyd από αστυνομικούς. Η απάνθρωπη αυτή ενέργεια σηματοδότησε το έναυσμα για την πλέον ενεργή καταπολέμηση του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας στις ΗΠΑ, μέσω της δραστηριοποίησης κινημάτων όπως το Black Lives Matter. Δυστυχώς, όπως συμβαίνει ορισμένες φορές σε τέτοιες περιπτώσεις, οι ειρηνικοί διαδηλωτές επισκιάστηκαν από ακραία στοιχεία τα οποία μετέτρεψαν τους δρόμους πόλεων σε πεδία μάχης. Το ίδιο συνέβη ύστερα από το περιστατικό με τον Jacob Blake, όπου αστυνομικοί τον πυροβόλησαν πισώπλατα 7 φορές κατά τη σύλληψή του.  Η Κενόσα (πόλη του Γουισκόνσιν) έγινε πεδίο ανταλλαγής πυρών μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας και η τάξη επανήλθε μόνο αφού η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση έστειλε δυνάμεις ύστερα από αίτημα της Πολιτείας του Γουισκόνσιν. Η έκρυθμη αυτή κατάσταση έχει δώσει τη δυνατότητα στους Ρεπουμπλικάνους να επαναφέρουν εμφατικά στον δημόσιο διάλογο το ζήτημα του νόμου και της τάξης, κάτι το οποίο έγινε φανερό στο πρόσφατο Συνέδριο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Τελευταία φορά που το δόγμα «νόμος και τάξη» έγινε διακύβευμα των εκλογών ήταν το 1968, όταν έπειτα από παρόμοιες ταραχές ο Richard Nixon επικράτησε με την υπόσχεση ότι θα αποκαταστήσει τον νόμο και την τάξη στην Αμερική.

Άξια αναφοράς είναι η στάση που τηρούν απέναντι στα γεγονότα οι Δημοκρατικοί. Η αντίδραση του Biden θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αμήχανη. Η προσπάθεια εξισορρόπησης ανάμεσα στη στήριξη των διαδηλωτών και στην καταδίκη των περιστατικών βίας δεν είναι βέβαιο ότι θα στεφθεί από επιτυχία, καθώς οι Ρεπουμπλικάνοι ίσως καταφέρουν να συσπειρώσουν το συντηρητικό τμήμα του εκλογικού σώματος.  Γενικότερα υπάρχει η αίσθηση ότι η ψήφος στον Biden θα είναι ψήφος αποδοκιμασίας του Trump και όχι ψήφος εμπιστοσύνης στον ίδιο. Ο Biden έχει κάνει φιλότιμες προσπάθειες να ενσωματώσει στην ατζέντα του ιδέες και θέσεις των υποψηφίων που κέρδισε στις προκριματικές εκλογές του Δημοκρατικού Κόμματος (Sanders, Buttigieg), ωστόσο οι περισσότεροι γνωρίζουν πως πρωταρχικός του στόχος είναι να επαναφέρει την Αμερική στο δρόμο που είχε χαράξει ο Barack Obama, ειδικά ως προς τη θέση της στο διεθνές σύστημα και στις σχέσεις της με τα άλλα κράτη. Πολιτική η οποία αποδοκιμάστηκε στις εκλογές του 2016.

Ο Trump έχει το πλεονέκτημα στους τομείς της οικονομίας και της ασφάλειας. Ο Biden διατηρεί το προβάδισμα στις μειονότητες και έχει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο πεδίο της υγείας. Μέσα στο κλίμα πόλωσης που επικρατεί, ένα είναι σίγουρο: η εκλογική αναμέτρηση θα είναι μέχρις εσχάτων και η έκβασή της απρόβλεπτη.

^{[1] https://www.nytimes.com/elections/2016/results/president}  

[2] https://www.kathimerini.gr/economy/561067357/sto-8-4-ypochorise-i-anergia-stis-ipa/

^{[3] https://www.capital.gr/agores/3477776/nea-istorika-upsila-gia-nasdaq-kai-s-p}