Του Στέφανου Φραγκόπουλου, φοιτητή του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Ε.Κ.Π.Α.
Το 2020 θα μνημονεύεται ως ένα έτος που επηρέασε τον τρόπο ζωής μας όσο λίγα στη σύγχρονη Ιστορία. Η πανδημία του COVID-19 και το επακόλουθο lockdown έθεσαν νέες προκλήσεις στις κυβερνήσεις όλων των χωρών. Στην Ελλάδα η διαχείριση της υγειονομικής κρίσης ήταν ομολογουμένως επιτυχημένη. Δεν μπορεί να λεχθεί όμως το ίδιο για την οικονομική-κοινωνική κρίση. Πολλοί πολίτες έχουν μείνει άνεργοι, ο τουρισμός θα αποφέρει ελάχιστα έσοδα, σε σχέση με τα προηγούμενα έτη και η στήριξη της Πολιτείας σε φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις έχει αποδειχθεί ανεπαρκής. Όλα αυτά συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα για την κυβέρνηση, το οποίο θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει από το φθινόπωρο και μετά. Σε αυτό το σημείο τίθεται το εξής ερώτημα: Είναι εύλογο να κάνει λόγο κανείς για εκλογές υπό αυτές τις συνθήκες; Ενώ η προφανής απάντηση είναι όχι, η διεξαγωγή πρόωρων εκλογών είναι ένα σύνθετο ζήτημα που χρίζει αναλυτικής προσέγγισης.
Αρχικά, δόκιμο θα ήταν να εξετάσουμε το θεσμικό πλαίσιο υπό του οποίου θα πραγματοποιηθούν οι επόμενες εκλογές. Ενδεχόμενες εκλογές θα γίνουν με το σύστημα της απλής αναλογικής, κάτι που σημαίνει ότι οι πιθανότητες να σχηματιστεί κυβέρνηση είναι ελάχιστες. Αναπόφευκτα θα οδηγηθούμε σε νέες εκλογές ύστερα από έναν μήνα, οι οποίες θα διεξαχθούν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής (κλιμακωτό bonus 20-50 έδρες) που ψήφισε η σημερινή κυβέρνηση. Το δημοσκοπικό προβάδισμα της Νέας Δημοκρατίας (περίπου 20 μονάδες) καθιστά ένα τέτοιο σενάριο τουλάχιστον ελκυστικό για τον Πρωθυπουργό (όσο είναι δυνατόν κανείς να εξάγει συμπεράσματα βασιζόμενος στις δημοσκοπήσεις).
Η υπεροχή που διατηρεί η Ν.Δ. έναντι του ΣΥΡΙΖΑ βάσει των δημοσκοπικών ευρημάτων δίνει επίσης την ευκαιρία στον κ. Μητσοτάκη να βυθίσει σε εσωστρέφεια τον αντίπαλό του σε περίπτωση που λάβει την απόφαση να διεξαγάγει εκλογές. Η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να εκφέρει εποικοδομητικό, δημιουργικό και ωφέλιμο για τον τόπο αντιπολιτευτικό λόγο σε συνδυασμό με τις πρόσφατες αποκαλύψεις περί παραδικαστικού κυκλώματος που δρούσε κατά τη διάρκεια της κυβερνητικής του θητείας έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά και στο μοναδικό πρόσωπο που το κρατούσε σε τροχιά εξουσίας και υψηλά εκλογικά ποσοστά, τον κ. Τσίπρα. Είναι ευκαιρία για τη Ν.Δ. να «τελειώσει» τον αντίπαλό της, ωθώντας τον σε μια κατάσταση όπου δεν θα έχει προοπτική να αναλάβει ξανά την εξουσία.
Τα προαναφερθέντα θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς-και θα είχε δίκιο- ότι αποτελούν κομματικές σκοπιμότητες που δεν αφορούν τα ζητήματα που απασχολούν άμεσα τον κόσμο. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για την ύφεση που θα μας ταρακουνήσει από το φθινόπωρο και θα προκαλέσει πληθώρα προβλημάτων, με κυριότερο την απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας. Οι δημόσιες πολιτικές που θα κληθεί να εφαρμόσει η κυβέρνηση προκειμένου να αναχαιτίσει τις συνέπειες του lockdown που προηγήθηκε, αλλά και το οικονομικό κλίμα αβεβαιότητας που θα επικρατεί, δεν θα συμβαδίζουν με το πρόγραμμα χάρη στο οποίο εκλέχθηκε, π.χ. προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων και περαιτέρω μείωση της φορολογίας. Είναι προφανές ότι τίθεται ζήτημα πολιτικής νομιμοποίησης. Η κυβέρνηση για να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα-που δεν θα είναι και ιδιαίτερα ελαστικά-χρειάζεται ανανέωση της λαϊκής εντολής, κάτι το οποίο έχουν αναφέρει και βουλευτές της Ν.Δ. από την έναρξη του lockdown (δήλωση του κ. Κυρανάκη στο kontra channel)[1]. Αν δεν ασκήσει η κυβέρνηση το δικαίωμα που της παρέχει το Σύνταγμα (άρθρο 41 παράγραφος 2), θα αναλάβει μόνη όλο το πολιτικό κόστος των μέτρων με υπαρκτό τον κίνδυνο απώλειας βουλευτών της αλλά και συρρίκνωσης της παράταξής της, ανάλογης με εκείνη που υπέστη το ΠΑΣΟΚ από το 2009 έως το 2012 (44%->12%).
Αναντίρρητα, υφίστανται και λόγοι για τους οποίους θα ήταν συνετό η κυβέρνηση να μην προβεί στη διεξαγωγή εκλογών και να διορθώσει τυχόν κακώς κείμενα εντός των κόλπων της μέσω ενός ανασχηματισμού. Αστάθμητος παράγοντας είναι η Τουρκία και η απειλή ενός θερμού επεισοδίου. Ο εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη μαίνεται μεταξύ της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας του Σάρατζ -τον οποίο συνδράμει ο Ερντογάν- και του Εθνικού Στρατού της Λιβύης υπό τις οδηγίες του Χαλίφα Χαφτάρ. Σε περίπτωση ήττας του Σάρατζ, δεν είναι απίθανο ο Ερντογάν να επιχειρήσει μια «ηρωική έξοδο» στο Αιγαίο, το οποίο διεκδικεί άτυπα τόσα χρόνια, ως αντιστάθμισμα της αποτυχίας του στη Λιβύη. Αν αυτό συμβεί όταν η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο ή ακόμη χειρότερα κυβερνάται από Υπηρεσιακή Κυβέρνηση, οι συνέπειες για την εδαφική ακεραιότητα και την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο θα είναι οι χείριστες.
Η κυβέρνηση θα απέφευγε επίσης τις εκλογές εξαιτίας των οικονομικών συνεπειών που θα συνεπαγόταν η διεξαγωγή τους. Το γεγονός ότι οι εκλογές θα είναι διπλές και σε απόσταση 1 μηνός μεταξύ τους ενδέχεται να μειώσει σημαντικά τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους, καθώς εκτός από τη φυσιολογική σε προεκλογική περίοδο μείωση των δημοσίων εσόδων, το κράτος θα πρέπει να πληρώσει μισθούς, συντάξεις και λοιπές υποχρεώσεις. Ωστόσο, σημαντικότερη παράμετρος είναι το μήνυμα που θα εκπέμψει η χώρα στις Βρυξέλλες και στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς θα δείξει ότι επικεντρώνει την προσοχή της σε εσωτερικές πολιτικές διαμάχες αντί στην ορθή διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, τα οποία θα εκταμιευτούν για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες του lockdown των προηγούμενων μηνών. Αυτό μόνο θετικό δεν θα είναι για την εξασφάλιση ευνοϊκής μεταχείρισης από τους εταίρους μας.
Ο Μακιαβέλι ήταν ο πρώτος στοχαστής που διέκρινε την Πολιτική από την Ηθική, σε αντίθεση με τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι θεωρούσαν αμφότερες τις έννοιες αλληλένδετες. Έκτοτε, όλοι οι αρχηγοί κρατών δρουν με στόχο τη μεγιστοποίηση του προσωπικού τους οφέλους, αδιαφορώντας συχνά για το γενικό συμφέρον της χώρας τους, το οποίο οφείλουν να υπηρετούν. Ο πειρασμός διεξαγωγής εκλογών είναι μεγάλος βάσει των ανωτέρω, επομένως μην εκπλαγείτε αν ο πρωθυπουργός προκηρύξει αιφνιδιαστικά εντός Αυγούστου εκλογές. Τυχαίος είναι άλλωστε ο βομβαρδισμός μας με συνεχείς δημοσκοπήσεις;
[1] https://www.iefimerida.gr/politiki/bomba-kyranaki-gia-proores-ekloges-binteo
