Του Στέφανου Φραγκόπουλου, φοιτητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης στο ΕΚΠΑ και εξωτερικού μας συνεργάτη
Η Ελλάδα την δεκαετία του 2010 αντιμετώπισε μία σφοδρότατη οικονομική κρίση, από την οποία εξήλθε έχοντας απολέσει περίπου το 25% του ΑΕΠ που παρήγαγε προ κρίσης. Η “έξοδος” από τα μνημόνια το 2018 συνοδεύθηκε από την εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας το 2019, η οποία εξασφάλισε αυτοδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ο στόχος της πολιτικής σταθερότητας μετά από αρκετά έτη αστάθειας και ετερόκλητων κυβερνητικών σχηματισμών φαινόταν να επιτυγχάνεται. Ένα ομαλό πρώτο εξάμηνο διακυβέρνησης έδειχνε να σηματοδοτεί αυτό που πολιτικοί, αναλυτές και δημοσιογράφοι αποκαλούσαν “επιστροφή στην κανονικότητα”. Ωστόσο, η περίοδος αυτή έληξε πολύ γρηγορότερα από όσο ανέμενε κανείς. Από τον Μάρτιο του 2020 η χώρα είναι αντιμέτωπη με την πανδημία του Covid-19, η ένταση της οποίας διακυμαίνεται. Εκτός από αυτήν την κρίση διαρκείας, η κυβέρνηση κλήθηκε να διαχειριστεί ακραία φυσικά φαινόμενα, τα οποία σημειωτέον επηρεάζουν πολύ περισσότερο την καθημερινότητα των πολιτών και τη γνώμη τους για τους κυβερνώντες απ’ όσο οι στείρες τηλεοπτικές και κοινοβουλευτικές αντιπαραθέσεις.
Περίπου ένα έτος πριν η χώρα χτυπήθηκε από την κακοκαιρία “Μήδεια”. Το φαινόμενο σφοδρής -για τα δεδομένα της χώρας- χιονόπτωσης προξένησε πολλά προβλήματα σε αρκετές περιοχές της χώρας, με αποκλεισμούς πολιτών και διακοπές ηλεκτροδότησης και υδροδότησης. Η αντίδραση του κρατικού μηχανισμού ήταν αν μη τι άλλο χλιαρή και ανεπαρκής, όμως οι περισσότεροι ξεπέρασαν την κακοκαιρία σαν να μην συνέβη ποτέ. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους η χώρα επλήγη βάναυσα από τις πυρκαγιές μεγάλης έκτασης που σημειώθηκαν σε Αττική, Βόρεια Εύβοια και Πελοπόννησο. Η κυβέρνηση προσπάθησε να προβάλει ως δικαιολογία το γεγονός ότι δεν υπήρξαν εκτεταμένες ανθρώπινες απώλειες (μόλις 3), αντιπαραβάλλοντας τα στοιχεία με εκείνα της πυρκαγιάς στο Μάτι το 2018, όπου 102 άνθρωποι έχασαν τραγικά τη ζωή τους. Ωστόσο, απαρατήρητο δεν πέρασε το γεγονός πως αποτεφρώθηκαν τεράστιες εκτάσεις δασικού πλούτου. Οι ερωτήσεις για την επάρκεια-ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού επανήλθαν εντονότερα στο προσκήνιο. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προέβη στη σύσταση Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, προκειμένου να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα τα ακραία φυσικά φαινόμενα. Παράλληλα, απομάκρυνε τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη από τη θέση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη. Κίνηση περισσότερο εντυπώσεων, ώστε να εξευμενίσει τους εξαγριωμένους πολίτες παρά ουσίας, δεδομένου ότι οι αρμοδιότητες περί αντιμετώπισης των πυρκαγιών δεν ανήκαν στο Υπ. Προστασίας του Πολίτη. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο κ. Χρυσοχοΐδης στη διάρκεια της “Μήδειας” έλαβε την προσωπική απόφαση να κλείσει η Εθνική Οδός Αθηνών-Λαμίας, για να αποφευχθούν τυχόν ανθρώπινες απώλειες και η ταλαιπωρία οδηγών-επιβατών. Απόφαση εξαιτίας της οποίας δέχθηκε τα πυρά της αντιπολίτευσης.
Και φτάνουμε στον Ιανουάριο του 2022. Όπου η κακοκαιρία “Ελπίδα” σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά της. Γίναμε μάρτυρες εικόνων απείρου κάλλους σε πολλά σημεία της χώρας, πολλοί λεωφόροι έγιναν μη οδηγήσιμες (πχ Μεσογείων) ενώ στην Αττική Οδό η κατάσταση ήταν τραγελαφική. Ανοιχτές είσοδοι-κλειστές έξοδοι τη στιγμή που η ένταση της χιονόπτωσης αυξανόταν, διπλωμένες νταλίκες, χιλιάδες αυτοκίνητα ακινητοποιημένα και εγκλωβισμένοι οδηγοί. Το χειρότερο είναι πως ακόμη και μετά από 3 ημέρες αυτοκίνητα παρέμεναν στο ίδιο σημείο όπου τα είχαν αφήσει οι οδηγοί τους, ώστε να βρουν κάπου να περάσουν τη νύχτα. Η κατάσταση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς δεν ήταν καθόλου καλύτερη. Τα δρομολόγια ξεκίνησαν κανονικά το πρωί της Δευτέρας σαν να μην ήξερε κανείς τι θα ακολουθήσει μετά. Πολίτες που τα χρησιμοποίησαν για να μεταβούν στις δουλειές τους δεν μπορούσαν να επιστρέψουν σπίτι τους.
Όλοι αναρωτιούνται τι έφταιξε. Σίγουρα υπάρχει ο παράγοντας της ατομικής ευθύνης. Δεν είναι δυνατόν να έχει προβλεφθεί σφοδρή κακοκαιρία και οι οδηγοί να μην έχουν διαθέσιμες αντιολισθητικές αλυσίδες. Αναμφίβολα, στην περίπτωση της Αττικής Οδού ευθύνες φέρει η εταιρεία διαχείρισης, που σε καμία περίπτωση δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να συνδράμει ή έστω να ανακουφίσει τους εγκλωβισμένους πολίτες. Όμως, το μεγαλύτερο μέρος ευθύνης το φέρει η κυβέρνηση. Είναι πραγματικά τρομακτική η παραδοχή ότι δεν υπήρχε “αίθουσα επιχειρήσεων”. Έξι μήνες η πολιτική και διοικητική ηγεσία του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης τι κάνει; Ουδείς λόγος φυσικά για συνεργασία δια φυσικής παρουσίας των επικεφαλής των αρμόδιων υπηρεσιών. Είναι πρόδηλο πως υφίσταται έλλειψη συντονισμού (ποια η χρησιμότητα εν τέλει του υδροκέφαλου “Επιτελικού κράτους”;) μεταξύ των υπηρεσιών. Επιχειρησιακά σχέδια στη θεωρία υπάρχουν, και πολλά. Τόσα χρόνια ακούμε στομφώδεις προαναγγελίες περί ετοιμότητας και ύπαρξης σχεδίων έκτακτης ανάγκης. Στην πράξη δυστυχώς τίποτε από αυτά δεν υλοποιήθηκε. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση για ακόμη μία φορά ανεπαρκής-ανύπαρκτη. Το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Αττικής και οι περισσότεροι Δήμοι των Βορείων Προαστίων έμειναν για παραπάνω από δύο 24ωρα χωρίς ρεύμα. Οι αρμόδιοι φορείς άργησαν υπερβολικά να καθαρίσουν τους δρόμους και να αποκαταστήσουν την ηλεκτροδότηση. Είναι πιθανό πως ακόμη συζητούν ποιος είναι αρμόδιος, η Περιφέρεια ή ο Δήμος. Κάποια στιγμή πρέπει να τεθεί ένα τέλος στην πολυνομία-κακονομία που αφορά στην αυτοδιοίκηση, να ξεκαθαριστεί ποιές αρμοδιότητες ανήκουν στους Δήμους και ποιες στις Περιφέρειες. Συν τοις άλλοις, ένας αμήχανος Υπουργός Περιβάλλοντος προέβαινε απλώς σε ανακοινώσεις για τον αριθμό των νοικοκυριών που έμειναν χωρίς ρεύμα. Ο ίδιος Υπουργός προ ημερών είχε δηλώσει πως για την ενεργειακή κρίση δεν οφείλεται η ενεργειακή μετάβαση[1]. Τέτοιες δηλώσεις κάνουν τους κλιματικούς φονταμενταλιστές των Βρυξελλών να φαντάζουν ειδήμονες και ρεαλιστές. Τίθενται πλέον σοβαρά ερωτήματα για την επάρκεια πολλών εκ των Υπουργών της κυβέρνησης. Τα ίδια ισχύουν για τον τομέα των μεταφορών και των υποδομών. Το ίδιο και για το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Εκπρόσωπος της Αττικής Οδού δήλωσε ότι η απόφαση για το κλείσιμο λαμβάνεται από την εταιρεία και την τροχαία από κοινού. Η πολιτική βούληση πού ήταν; Μήπως σας θυμίζει πώς και από ποιoν ελήφθη η απόφαση να κλείσει η Εθνική Αθηνών-Λαμίας πέρυσι κατά τη διάρκεια της Μήδειας;
Η πανδημία είχε καταστήσει φανερές αρκετές από τις διαχειριστικές αδυναμίες της κυβέρνησης. Η κακοκαιρία της “Ελπίδας” αποκάλυψε πρόσθετα προβλήματα. Η κυβέρνηση στην πραγματικότητα στέκεται όρθια χάρη σε 3 Υπουργεία: των Εξωτερικών που ακολουθεί ενεργητική και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, της Εθνικής Άμυνας που υλοποιεί ταχύτατα τα απαραίτητα για τη χώρα εξοπλιστικά προγράμματα και της Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που με την ψηφιοποίηση πολλών διαδικασιών διευκολύνει την καθημερινότητα του πολίτη και του σώζει εργατοώρες, τις οποίες υπό άλλες συνθήκες θα έχανε ενώ θα προσπαθούσε να πραγματοποιήσει συναλλαγές με το Δημόσιο. Στους υπόλοιπους τομείς δημόσιας πολιτικής παρατηρείται είτε στασιμότητα είτε ανεπάρκεια. Καλό θα ήταν, σε περίπτωση που ο Πρωθυπουργός αποφασίσει να προβεί εκ νέου σε ανασχηματισμό, να μην διστάσει να αποδώσει ευθύνες. Να τολμήσει να αντικαταστήσει όσους δεν μπορούν και αγνοούν την πραγματικότητα με ανθρώπους που είναι επαρκείς και έχουν επιχειρησιακή πείρα.
Η αποδοκιμασία των κυβερνητικών χειρισμών από σημαντικό τμήμα του κόσμου δεν κρύβεται, φαίνεται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δημοσκοπήσεων. Ακόμη και στην πρόθεση ψήφου η Νέα Δημοκρατία χάνει. Ενώ πριν από έναν χρόνο προσέγγιζε στις περισσότερες δημοσκοπήσεις ποσοστά ανάλογα με εκείνα της εκλογικής της νίκης (39.85%), σε εκείνες των τελευταίων μηνών κυμαίνεται κατά μέσο όρο στο 34%. Αν δεν έχει ήδη χτυπήσει το καμπανάκι κινδύνου στο Μαξίμου, πότε; Θα περιμένουν τις δημοσκοπήσεις των επόμενων εβδομάδων, που θα αποτυπώνουν την οργή-δυσαρέσκεια του κόσμου;
