Η Κλασσική Αρχαιολογία, ένας κλάδος της μεγάλης επιστήμης της Αρχαιολογίας, συναντά τους φοιτητές στα έδρανά τους όχι μόνο στο τμήμα της Ιστορίας και Αρχαιολογίας αλλά -σύμφωνα πάντα με το πρόγραμμα σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου- και στο τμήμα της Φιλολογίας. Μάλιστα, αποτελεί μάθημα επιλογής, όχι όπως θα πιστεύαμε για τους φοιτητές της Κλασσικής Κατεύθυνσης, αλλά για εκείνους της Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας. Η επιλογή του μαθήματος είναι μονόδρομος, εάν θέλεις να μάθεις περισσότερα για τη διασύνδεση του «τότε» με το «σήμερα», του αρχαίου κόσμου με το νέο. Τι πραγματεύεται όμως το συγκεκριμένο αντικείμενο;
Η Κλασσική Αρχαιολογία βασίζεται στη συχνά ενδελεχή και σχολαστική μελέτη των αντικειμένων, αλλά και κατηγοριών που τα έχει εντάξει η σύγχρονη έρευνα και επιστήμη. Ο στόχος της είναι όλες αυτές οι πληροφορίες να γίνουν πληροφορίες για την ιστορία και τον πολιτισμό της εκάστοτε περιόδου.
Κατάλοιπα κλασσικού παρελθόντος και Μεσαιωνική Ευρώπη (15ος – 19ος αιώνας)
Πολλά από τα μνημεία που ακόμα και σήμερα θεωρούνται ως θαύματα του κόσμου καταστράφηκαν, άλλοτε εν μέρει και άλλοτε εξ’ ολοκλήρου εξαιτίας της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας που κυριαρχούσε τη συγκεκριμένη περίοδο. Παράδειγμα αποτελεί η Ακρόπολη, η οποία και λεηλατήθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους. Παράλληλα, κάποια από τα αρχαία μνημεία ενσωματώθηκαν στα σύγχρονα της εποχής εκείνης μνημεία, μέσω της λογικής του φορέα της πολιτισμικής μνήμης. Κατά αυτόν τον τρόπο γίνεται φυσικά κατανοητό ότι πολλά από αυτά τα αρχαία μνημεία έχασαν ως ένα σημείο την αυτόνομη σημασία και μεγαλοπρέπειά τους.
Κατάλοιπα κλασσικού παρελθόντος και Αναγέννηση
Την περίοδο της Αναγέννησης, όπως γνωρίζουμε, η στροφή προς το κλασσικό ιδεώδες και γενικά το στίγμα της κλασσικής εποχής σε όλους τους τομείς, ήταν εμφανής. Παρατηρείται έντονη τάση προς την κλασσική γραμματεία, του κλασσικού πολιτισμού και αισθητικού προτύπου για τη Δύση. Ένας από τους μεγαλύτερους υποστηριχτές της τάσης αυτής ήταν ο Κυριάκος ο Αγκωνίτης, ο οποίος έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα κατάλοιπα της κλασσικής περιόδου. Ταυτόχρονα, κυρίως στην Ιταλία, η έννοια του «περιηγητισμού» αποκτά νέο νόημα και εξελίσσεται, την ίδια στιγμή που έργα αρχαίας τέχνης μεταφέρονται στη Δύση. Να σημειωθεί ότι στην Αναγέννηση εκτείνονται οι αυτοσχέδιες ανασκαφές από τον ντόπιο πληθυσμό. Κατά συνέπεια, οι περιηγήσεις ξεκινούν να συμβαίνουν σε μαζική βάση με οργάνωση σε θέσεις με σημαντικό υλικό από την αρχαιότητα. Τέλος, σαφέστατα οι καλλιτέχνες της Δύσης επηρεάστηκαν από την αρχιτεκτονική και τη γλυπτική της Αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης. Ασχολήθηκαν εν γένει με τις τέχνες, αλλά οι προηγούμενες κυριάρχησαν και μάλιστα μπορούμε να πούμε πως εδραιώθηκαν στη σκέψη τους ως παράδειγμα προς μίμηση.
18ος αιώνας
Ο 18ος αιώνας είναι χαρακτηρισμένος από το αισθητικό ρεύμα της ελληνικής αναβίωσης. Τρανό παράδειγμα αποτελεί η αρχιτεκτονική, στην οποία καθιερώθηκε η προσομοίωση των στοιχείων μορφολογίας της ελληνορωμαϊκής αρχιτεκτονικής, όπως ο ιωνικός και δωρικός ρυθμός, το κορινθιακό κιονόκρανο και άλλα. Η προαναφερθείσα τακτική χρησιμοποιήθηκε με σκοπό την πνευματική στρατηγική της εδραίωσης ενός νέου, μοντέρνου ήθους. Κατά συνέπεια η τέχνη της Ρώμης θεωρήθηκε πως χαρακτηριζόταν από καθαρότητα και διαφάνεια, οι οποίες και ήταν απαραίτητες για την πολιτισμική και αισθητική πρόοδο.
Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, το 1830 και την εγκατάσταση της Βαυαρικής Μοναρχίας στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα κυριάρχησε ο Νεοκλασσικισμός, με συγκεκριμένο τρόπο όμως, όπως είχε εφαρμοστεί στη Βαυαρία και την υπόλοιπη κεντρική Ευρώπη. Ακόμη, εμφανίζεται ο Γερμανικός Ρομαντισμός, ο οποίος αποτέλεσε πνευματικό κίνημα με διάχυτη επίδραση στην πνευματική ζωή και στάση της Ευρώπης. Αυτό που τον χαρακτήριζε ήταν η έντονη προσήλωση στο κλασσικό ιδεώδες. Αξίζει να σημειωθεί πως το ιδεώδες της Κλασσικής περιόδου ερμηνεύθηκε με ένα νέο νόημα, ότι η Γερμανία συγγενεύει πνευματικά με την αρχαία Ελλάδα.
Ο Κλασσικός πολιτισμός στο σήμερα
Ο κλασσικός πολιτισμός τη δική μας περίοδο θεωρείται ένα πνευματικό και πολιτισμικό σήμα κατατεθέν για τη Δύση. Όμως από κάποιους «κακοποιείται» θα μπορούσαμε να πούμε ως μέσο πολιτικής και κοινωνικής εκπροσώπησης.
Κλείνοντας, για την Ελλάδα του 2022 αποτελεί συνισταμένη εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας.
Αυτές ήταν μερικές μόνο πληροφορίες για έναν τόσο ενδιαφέροντα τομέα της Αρχαιολογίας, που σίγουρα έχει πολλά να μας πει για το παρελθόν μας, αλλά και να μας διδάξει για το μέλλον μας!
Γεια χαρά! Είμαι η Σοφία Σιμέλα και είμαι φοιτήτρια στο Τμήμα της Κλασσικής Φιλολογίας στο ΕΚΠΑ. Εξειδικεύομαι στον τομέα της ΜΝΕΦ, πράγμα που ήταν μονόδρομος, εάν αναλογιστώ την τεραστίων διαστάσεων αγάπη μου για τη Λογοτεχνία! Λατρεύω να διαβάζω
κοινωνικά βιβλία στο μπαλκόνι μου παρέα με ένα γεμάτο ποτήρι με κρύο τσάι ροδάκινο και να απολαμβάνω τον ήλιο. Μεγάλες μου αγάπες είναι το σκάκι, η συγγραφή βιβλίων, η αρθρογραφία, η θάλασσα, ο εθελοντισμός και… το γέλιο! Πιστεύω με όλη μου την καρδιά
στην μεγάλη νίκη του γέλιου έναντι του φόβου και στην αξία του εθελοντισμού ως τρόπου κοινωνικής συνείδησης και βελτίωσης του κόσμου εν γένει!
