Μία, ετυμολογικά, διαφορετική Αθήνα

Της Μιχαέλας Μαλλίδη, πρώην συντάκτριάς μας

Είναι γεγονός πως στη Μυκηναϊκή γλώσσα υπήρχε μια προελληνική θεά, ονόματι «Αθήνη» ή «Αθάνα», η οποία φύλασσε τα μινωικά ανάκτορα.

Ποια όμως η προέλευση του ονόματος της ίδιας της θεάς της σοφίας και της στρατηγικής; Το όνομα της Αθηνάς ετυμολογείται από τον Κρατύλο, από το «Α-θεο-νοα» ή «Η-θεο-νοα», δηλαδή η νόηση του θεού. Ωστόσο, αυτό θεωρείται παρετυμολογικό.

Ακολουθώντας ιστορικές πηγές, η Αθήνα στην αρχαιότητα υπήρξε κέντρο πολιτισμικών, πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων. Ήταν σταθμός για κάθε ταξιδιώτη, για κάθε φυλή και γενικά για όσους ήθελαν να πάρουν λίγη από τη σοφία και τη «λάμψη» των ανθρώπων της.

Σήμερα, βλέπουμε μια διαφορετική Αθήνα. Μια Αθήνα, που ναι μεν δέχεται πλήθος ξένων, οι οποίοι αναζητούν το «αρχαίο πνεύμα αθάνατον», αλλά φαίνεται να βρίσκεται πολύ μακριά από αυτό που ήταν κάποτε. Κέντρο του κόσμου. Κέντρο των εξελίξεων.

Επανερχόμενοι στο θέμα της ετυμολογίας, τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να δώσουμε μία δική μας εξήγηση για την ετυμολογία της λέξης; Αν βάζαμε τις γνώσεις (και ίσως λίγο τη φαντασία μας) να δουλέψουν και γινόμασταν για λίγο γλωσσολόγοι;

Έστω ότι η λέξη προέρχεται από το «α» στερητικό, που δηλώνει άρνηση και το «θείναι», απαρέμφατο ενεργού αορίστου τού τίθημι, που σημαίνει τοποθετώ κάτι κάπου ή δίνω κάτι σε κάποιον.

Ποιες οι πιθανότητες το ίδιο το όνομα, Αθήνα, να ήταν πάντα εκεί για να μας θυμίζει πως αυτή η πόλη δεν τοποθετείται μόνο στην Ελλάδα, δεν δίνει μόνο στον Έλληνα, αλλά ξεπερνά τα γεωγραφικά της σύνορα και τοποθετείται σε όλη την οικουμένη, δίνει σε κάθε πολίτη τού κόσμου;

Η λέξη λαμβάνει αμέσως νέο νόημα, νέα διάσταση, οπότε η ετυμολογική εικασία δεν καταλήγει απαραίτητα σε άτοπο. 

Μήπως γίναμε θύματα της λήθης, ακολουθώντας κάθε μέρα, λίγο-λίγο, τους Ποσειδωνιάτες; Ξεχάσαμε πως η Αθήνα δεν μας ανήκει. Ξεχάσαμε πως ανήκει σε όλον τον κόσμο, πως ο πλούτος της, από τον Πολιτισμό και τη γλώσσα της μέχρι την Ιστορία και τη συμβολή της στις Επιστήμες, υπάρχει για να πλουτίζει κάθε άνθρωπο. Την βλέπουμε σήμερα, αρκετά καταπονημένη σε πολλούς τομείς, να αγκομαχεί να επιβιώσει, να κρατηθεί από τον λαό της, που, στην πλειονότητά του, ήταν κι είναι εκείνος που τρώει, σαν το σαράκι, τα θεμέλιά της, στην προσπάθειά του να τη μετατρέψει σε κάτι που δεν είναι, που δεν την αντιπροσωπεύει (βλέπε ξενομανία κτλ)…

Ας πάρουμε την απόφαση να μην «κατεδαφίσουμε» τον χαρακτήρα της Αθήνας, που την ξεχωρίζει, μόνο επειδή αυτό επιτάσσει η επικρατούσα σύγχυση (πνευματική, πολιτιστική, πολιτική κ.ο.κ), διότι είναι μια πόλη αιώνια. Μία πόλη, στην οποία «τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής [της] κάθε λαός».

Αυτή είναι η Αθήνα: μια πόλη για όλη την οικουμένη.

 https://www.youtube.com/watch?v=s1pOXJyn-Jc

+ posts