Του Μανώλη Θεοχάρη, πρώην συντάκτη μας
Ο Ρήγας ήταν σπουδαίος, ναι, το μαθαίνουμε από το Δημοτικό αυτό. Γιατί όμως ήταν σπουδαίος;
Ήταν σπουδαίος επειδή είχε όραμα, όραμα το οποίο πάλεψε πραγματικά για να πραγματοποιήσει και δεν ήταν απλώς ένας ονειροπόλος, όπως ορισμένες φορές αναφέρεται στο πρόσωπό του η Εκκλησία. Καλά, και γιατί να το κάνει αυτό η Ορθόδοξη Εκκλησία, αφού ήταν θρησκευόμενος; Γιατί, ο Ρήγας είχε σκληρή διαμάχη με τον ανώτατο κλήρο και αυτό για ένα πολύ απλό λόγο. Η Εκκλησία ήταν κατά του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και της Ελληνικής Επανάστασης, εγχειρήματα για τα οποία ο Ρήγας έδωσε τη ζωή του. Για αυτό το λόγο μάλιστα ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ λίγο μετά τη σύλληψη του Ρήγα ζητάει να βρεθούν, να μαζευτούν και να εξαφανιστούν έργα του.
Τι όραμα είχε ο Ρήγας λοιπόν; Την ελευθερία. Ήθελε να ξεσηκωθούν οι λαοί έναντι στον κατακτητή, για να γίνουν και πάλι ελεύθεροι. Ήθελε να φτιαχτεί ένα πολυεθνικό κράτος, στο οποίο όλοι είναι ίσοι και δεν κυριαρχεί κάποιος. Κράτος στο οποίο συνυπάρχουν Ορθόδοξοι, Εβραίοι, Μουσουλμάνοι, αλλά όχι με τη μορφή της ανεξιθρησκίας που έχουμε σήμερα. Δηλαδή, την λογική του «μέχρι ένα όριο οι υπόλοιποι καθότι πρέπει να κυριαρχούμε εμείς, π.χ. Χριστιανοί». ΌΧΙ, όλοι ίσοι, ανεξαρτήτως ποιοι είναι πολλοί και ποιοι λίγοι. Φαίνεται ότι αυτό που τον ένοιαζε ουσιαστικά είναι να ενωθούν όλοι οι καταπιεσμένοι έναντι του καταπιεστή. Τον ένοιαζε η ουσιαστική ενότητα και όχι η κατ’ όνομα, δεν ήθελε καθόλου ταξικές ανισότητες, από οποιοδήποτε χαρακτηριστικό και αν ορίζονταν αυτές.
Πώς προσπάθησε λοιπόν για αυτά; Προσπάθησε να μορφώσει το λαό. Εξέδωσε βιβλία και μεταφράσεις για να κινητοποιήσει τη σκέψη του κόσμου. Μέσα από τα βιβλία αυτά βλέπουμε και το βάθος της μόρφωσής του που είναι σαφώς αξιοζήλευτο, έχοντας διαμορφωθεί από κείμενα σπουδαίων ανθρώπων όπως του Βολταίρου, του Ρουσσώ, του Ντιντερό, κ.λπ. Αρχικά, με το Φυσικής Απάνθισμα, το οποίο αποτελεί βιβλίο επιστημονικής εκλαΐκευσης και το οποίο προήλθε από μετάφραση της Εγκυκλοπαίδειας, με τον Ρήγα ωστόσο να επεμβαίνει τροποποιώντας αρκετά σημεία, ώστε να είναι πιο εύκολη η κατανόηση. Μα καλά, θα πει κανείς, γιατί αυτό; Προσπάθησε να δώσει την επιστήμη στο λαό γιατί η επιστήμη κάνει τον άνθρωπο να αμφισβητεί. Κάνει τον άνθρωπο να κοιτάει γύρω του και να μη βλέπει μαγεία, παρά να βλέπει πράγματα που μπορούν να εξηγηθούν λογικά. Με αυτό το τρόπο θα «ξυπνήσει» τους ανθρώπους και θα τους κάνει να αρχίσουν να σκέφτονται και να αμφισβητούν-θεμελιώδη πράγματα για να κάνεις επανάσταση.
Επίσης, μεταφράζει το έργο του Μπαρτελεμύ «Νέου Ανάχαρση». Ένα έργο μυθιστορηματικού τύπου, το οποίο αφορά περιήγηση σε διάφορες περιοχές της Αρχαίας Ελλάδας. Γιατί και πάλι; Για να ξυπνήσει την ένδοξη ιστορική μνήμη των Ελλήνων και να τους αναδείξει ότι δεν ήταν πάντα υπόδουλοι. Το παρελθόν τους είναι περίτρανο. Ύστερα, μεταφράζει το Σχολείο των Ντελικάτων Εραστών, μια συλλογή ερωτικών διηγημάτων πολύ πρωτότυπων για την Ελληνική κλειστή κοινωνία. Καταφέρνει λοιπόν γερούς κλυδωνισμούς σε αυτή τη συντηρητική κοινωνία, αναφερόμενος σε ένα είδος επανάστασης από μόνο του, τον έρωτα. Εξέδωσε και άλλα έργα, είτε μεταφράσεις είτε δικά του, μεταξύ των οποίων και ο Θούριος, ο οποίος περιλαμβάνει την πασίγνωστη φράση «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή». Φράση την οποία δανείζεται ο Ρήγας από τον θεατρικό συγγραφέα Τζόζεφ Άντισον αλλάζοντάς την, αποδίδοντάς την όμως με τον καλύτερο δυνατό και επαναστατικό τρόπο. Σημαντικό ακόμα να αναφερθεί είναι πως ο Ρήγας συνέταξε Σύνταγμα για το κράτος το οποίο ήθελε να δημιουργηθεί βασισμένο στο πιο ελευθεριακό Σύνταγμα της Γαλλικής Επανάστασης, έχοντας μάλιστα συμπεριλάβει ορισμένες θέσεις ακόμα πιο επαναστατικές και από εκείνο.
Βλέπουμε λοιπόν, ότι ο Ρήγας Φεραίος είναι ένας σπουδαίος άνθρωπος και αγωνιστής, ο οποίος έχει πραγματικά σκοπό την απελευθέρωση των Ελλήνων και όχι μόνο αυτών. Ένα πρότυπο ανθρώπου όσον αφορά τη μόρφωση αλλά και την διακαή δίψα του για ελευθερία. Μάλιστα, η επιβεβαίωσή του ως όχι απλώς ενός ονειροπαρμένου είναι η σύλληψή του στην Τεργέστη, ο βασανισμός και η δολοφονία του καθώς και των συντρόφων του, εφόσον θεωρούνταν επικίνδυνοι για την διατήρηση της τάξης της εποχής, κοινώς της διατήρησης των αυταρχικών, επιβλητικών κυβερνήσεων.
