Για τους κοινωνικούς και πολιτικούς επιστήμονες το Αμφιθέατρο, η δια ζώσης διδασκαλία, η ιερή στιγμή της παράδοσης και της συζήτησης στο μάθημα αποτελούν τα βασικά στοιχεία της επιστημονικής μας κατάρτισης. Ποια είναι, όμως, τα στοιχεία αυτά που κάνουν τη γνώση βίωμα; Μα η επαφή με το πεδίο, τους ανθρώπους και τα κοινωνικά υποκείμενα που αναλύουμε. Στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής επίκεντρό μας είναι οι σχέσεις κράτους-ατόμου-κοινωνίας καθώς και η κατάρτιση προγραμμάτων που επηρεάζουν τις σχέσεις αυτές. Οι τομείς ενασχόλησής μας πολλοί και συναρπαστικοί, διότι αποτελούν την καθημερινότητα των ανθρώπων σε όλα τα επίπεδα. Ένας εξ αυτών και η Στέγαση. Ένα δικαίωμα αναγνωρισμένο και κατοχυρωμένο στο Σύνταγμα της δημοκρατίας μας, σίγουρα στο μυαλό μας αυτονόητο για όλους τους ανθρώπους, μα διόλου δεδομένο και διαρκώς σε κίνδυνο.
Στο πλαίσιο του μαθήματος «Στέγαση και Κοινωνική Πολιτική», μετά από 2 χρόνια πανδημίας που δεν πραγματοποιούνταν, επέστρεψαν οι εκπαιδευτικοί περίπατοι στο κέντρο της Αθήνας. Ο διδάσκων επίκουρος Καθηγητής κ. Νίκος Κουραχάνης σε συνεργασία με τις «Αόρατες Διαδρομές» του περιοδικού δρόμου «Σχεδία» μας πρόσφερε μια ξεχωριστή εμπειρία, στην προτελευταία μας παράδοση, να δούμε από κοντά το φαινόμενο της αστεγίας στο κέντρο της Αθήνας με ξεναγό μας μάλιστα τον κ. Σπύρο Ποταμίτη, πωλητή της Σχεδίας και άτομο που έχει βρεθεί άστεγος μετά την κρίση του 2008. Ο κ. Ποταμίτης μαζί με τον κ. Σπύρο Ζωνάκη, δημοσιογράφο στην «Σχεδία», μας οδήγησαν μέσα στο Μεταξουργείο σε δομές του Δήμου Αθηναίων, στενά όπου συχνάζουν άνθρωποι που ζουν στο δρόμο σε χαρτόκουτα, σε στέκια χρηστών ναρκωτικών, αλλά και σε κοινωνικές δομές που φροντίζουν άστεγους συμπολίτες μας.
Πάνω από 20 φοιτητές και ο κ. Κουραχάνης συγκεντρωθήκαμε στο ραντεβού μας στο μετρό Μεταξουργείο με τον κύριο Ποταμίτη να μας οδηγεί στις «διαδρομές» που δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να είναι αόρατες. Πολύ φιλικός και ανοιχτός σε εμάς, δέχτηκε κάθε ερώτησή μας στις στάσεις που κάναμε στη διαδρομή.
Κάποιες από τις στάσεις μας ήταν το Πολυδύναμο Κέντρο Αθηνών στην Πλατεία Βάθης. Ανήκει στο Δήμο Αθηνών και είναι υπνωτήριο και κέντρο φιλοξενίας (έως 6 μήνες υποτίθεται, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων που μένουν έως και 8 ή 10 χρόνια). Προσφέρει 1 πρωινό και 2 γεύματα τη μέρα. Σας ακούγεται καλό; Οριακά σαν «ξενοδοχείο»; Κι όμως αποτελεί μια σταγόνα στον ωκεανό των αναγκών που έχουν άνθρωποι όπως εσύ, που διαβάζεις αυτές τις γραμμές και το βράδυ ξέρεις πως ένα ζεστό μπάνιο κι ένα κρεβάτι σε περιμένει. Περάσαμε επίσης από τα στενά πίσω από το Εθνικό Θέατρο, μόνο 150 μέτρα από την Πλατεία Ομονοίας, εκεί όπου γίνεται χρήση ναρκωτικών ακόμα και στο πάτωμα και τα σκαλιά των πεζοδρομίων. Εκεί όπου μπορεί η αστυνομική παρουσία να είναι πανταχού παρούσα, αλλά το κράτος απουσιάζει παντελώς.
Όπως μας είχε τονίσει πολλάκις και ο κ. Κουραχάνης, το πρόβλημα στην Ελλάδα της αστεγίας (πέραν των ιδιαιτεροτήτων της αγοράς ακινήτων, των νόμων, του στεγαστικού αποθέματος κ.α.) είναι η πλήρης επανένταξη του ατόμου στην κοινωνία. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Μα μόνο με την απόκτηση εισοδήματος σε πρώτο βαθμό, ούτως ώστε το άτομο να καταφέρει να βρει μια στέγη και να μπορεί να είναι αυτόνομο από την κάθε κοινωνική δομή. Η πιο συχνή έξοδος αποτελεί η πορνεία (με τους παράνομους οίκους ανοχής να είναι περισσότεροι από τα ίδια τα περίπτερα στην περιοχή του Μεταξουργείου) ή η διακίνηση ναρκωτικών. Σε κάθε μας ερώτηση σχετικά με τα προγράμματα απασχόλησης, ο κ. Ποταμίτης μας επιβεβαίωνε όσα μάθαμε και στο μάθημα. Την πλήρη ανεπάρκεια των κοινωνικών πολιτικών που έχουν στόχο την απασχόληση άστεγων ατόμων, αλλά και τις υπηρεσίες που νεοφιλελεύθερες λογικές όλο και μικραίνουν όλο και εξαφανίζουν.
Αξίζει να πούμε πως μας αναφέρθηκε ότι στον covid-19 οι άστεγοι βρέθηκαν απέναντί του εντελώς μόνοι και εγκαταλελειμμένοι, ενώ ακόμα και το συσσίτιο του Δήμου Αθηνών (περίπου 3.000 μερίδες φαγητού ημερησίως) έχει σταματήσει από τον Δήμαρχο Αθηνών, Κώστα Μπακογιάννη, και παραμένει άγνωστο πότε ενδεχομένως να ξαναξεκινήσει η διανομή του. Πώς γίνεται να «Μένουμε Σπίτι» όταν δεν έχουμε σπίτι; Αναρωτιόμασταν στο αμφιθέατρο, πήραμε την απάντηση στο δρόμο.
Τι κρατάμε πέραν από τις εικόνες στο κέντρο της Αθήνας (που σε βάζουν σε πολλούς προβληματισμούς και σκέψεις) και την γλυκιά παρουσία του κ. Σπύρου Ποταμίτη (που ήταν ο ξεναγός μας); Κρατάμε την συγκλονιστική αίσθηση, όταν βλέπεις πως όλα όσα μελετάμε στα βιβλία δεν είναι απλές θεωρίες, αλλά υπαρκτά σοβαρότατα προβλήματα με παθόντες και «θύτες». Εμείς ως επιστήμονες Κοινωνικής Πολιτικής είναι στο χέρι μας να τα μελετήσουμε, να τα ερμηνεύσουμε, να προτείνουμε και τέλος να τα επιλύσουμε.
Ευτυχώς που υπάρχουν κόντρα στις απάνθρωπες νεοφιλελεύθερες πολιτικές που οδηγούν στην εμπορευματοποίηση της κοινωνικής πολιτικής, τα εγχειρήματα της «κοινωνίας των πολιτών», όπως αναφερόμαστε σε οργανώσεις, συλλογικότητες, πρωτοβουλίες και ξεχωριστά δημιουργήματα όπως η «Σχεδία», της οποία της αξίζουν πολλά μπράβο για αυτές τις ιδιαίτερες «Αόρατες διαδρομές» που βγάζουν στην επιφάνεια εικόνες που θεωρούμε πως δεν θα ζήσουμε ή θεωρούμε άγνωστες και πως δεν μας αφορούν.
Ευχαριστούμε πάρα πολύ και τον κ. Καθηγητή μας κ. Νίκο Κουραχάνη, που δεν έμεινε στις διαφάνειες και τις παραδόσεις αλλά μας έδωσε την ευκαιρία να δούμε το πραγματικό πεδίο. Την αλήθεια του δρόμου μέσα από την δράση της Σχεδίας και τα ματιά του κ. Σπύρου που βρέθηκε σε αυτήν την θέση. Τέτοιες δράσεις και περίπατοι ειδικά στα πανεπιστημιακά πλαίσια και ειδικά τώρα που η πανδημία σταδιακά υποχωρεί, αποτελούν μοναδικές ευκαιρίες στα φοιτητικά μας χρόνια.
Αν ποτέ θελήσετε να διαλέξετε ένα Μάθημα Άλλου Τμήματος ή κάποιο επιλογής από το Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου (ο γράφων είναι φοιτητής στο Τμήμα αυτό), τότε βάλτε στη δήλωσή σας τη «Στέγαση και Κοινωνική Πολιτική». Ένα ακόμη μάθημα από τα πολλά στο ΑΕΙ της Λεωφόρου Συγγρού που σου ανοίγουν έναν ξεχωριστό κόσμο γνώσης πάνω σε ένα ζήτημα, που μπορεί να θεωρείται τόσο δεδομένο κι όμως δεν είναι.
*Αφιερωμένο με πολλή αγάπη στις/στους συναδέλφισσες/συναδέλφους που ήμασταν μαζί κάθε Τρίτη 16:30 με 18:30 στην αίθουσα 102 στο μάθημα του κ. Κουραχάνη και μοιραστήκαμε γνώσεις, εμπειρίες, διαφωνίες και συμφωνίες.
Ονομάζομαι Βαγγέλης Βαλαβάνης. Συντάκτης, από τα ιδρυτικά μέλη του Φοιτητικού Κόσμου. Είμαι φοιτητής του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου. Αν και ερωτευμένος βαθιά με την Ιστορία και το Ιστορικό-Αρχαιολογικό, ο αέρας των Πανελληνίων με έστειλε στο εξωτικό και γυναικοκρατούμενο Πάντειο. Ιστορία, η πρώτη αγάπη. Πολιτικές Επιστήμες η δεύτερη. Η συγγραφή όμως, μια και μοναδική. Ίσως ο μοναδικός τρόπος να μπορώ να είμαι κοντά και στις δυο μου αγάπες. Να εκφράζομαι, να προβληματίζομαι, να αναδεικνύω τα κακώς κείμενα της εποχής μου, να δέχομαι και να ασκώ κριτική, να…να…να… Να ταξιδεύω και να αναπνέω.
Γιατί αυτό είναι η συγγραφή. Μια ανάσα μες στην σκόνη του κόσμου. Μια πράξη βαθιά πολιτική και συναισθηματική. Γιατί η γραφή ήταν, είναι και θα είναι ένα από τα μεγαλύτερα δημιουργήματα του Ανθρώπου. Ο τρόπος του να αποτυπώσει την ψυχή του, το αέναο πάθος του για τη ζωή και να ακολουθεί το βαθύ του χτυποκάρδι. Ένα ταξίδι για να τον ανακαλύψουμε και να τον κάνουμε καλύτερο. Και αυτός εδώ στον Φ.Κ. είναι και ο δικός μας στόχος. Γράψτε. Προβληματιστείτε. Ανακαλύψτε και Ονειρευτείτε για τον δικό σας. Για έναν κόσμο που μας αξίζει. Για τον δικό μας κόσμο. Τον Φοιτητικό Κόσμο.
