Ο τεράστιος αυτός κλάδος του σύγχρονου κόσμου πλήττεται σήμερα, αφ’ ενός εξωτερικά, εξαιτίας της πανδημικής έξαρσης, αφ’ ετέρου εσωτερικά, λόγω καπηλευτών που εκμεταλλεύονται την κατάσταση προς όφελός τους και -αυτόματα- τον οδηγούν στον ξεπεσμό. Τι έχει αλλάξει, λοιπόν, στη Δημοσιογραφία, ποια η σημασία της αυτές τις μέρες και πώς εξελίσσεται; Πολλά τα ερωτήματα, αμφίβολες οι απαντήσεις.
Καταρχάς, μια μερικώς θετική συμβολή υπήρξε η δυναμική επιστροφή των παραδοσιακών μέσων μαζικής ενημέρωσης. Τηλεόραση και ραδιόφωνο κάνουν θραύση, μεταφέροντας τα τελευταία και πιο σημαντικά νέα σχετικά με την πορεία του κορωνοϊού. Την ίδια στιγμή, κοινωνικά δίκτυα και διαδικτυακές εφημερίδες αδυνατούν να τα ανταγωνιστούν, καθώς οι σημαντικότερες πηγές τους, την εποχή αυτή, προέρχονται από αυτά τα 2 (π.χ. κρούσματα, θάνατοι, τρόποι προφύλαξης). Διαγγέλματα πρωθυπουργών και ενημερώσεις από τα Υπουργεία Υγείας, επίσης, παρουσιάζονται στα κλασσικά ΜΜΕ, αυξάνοντας κατά ριπάς τον πληθυσμό των ακροατηρίων τους.
Κρίσιμο ζήτημα, το οποίο ενυπήρχε, βέβαια, αποτελεί και η μάστιγα των «fake news». Σε περιόδους κρίσης, οι ποσότητές τους εκτοξεύονται, εκμεταλλευόμενα την ανάγκη του κόσμου για ενημέρωση, όπως και την έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου να ακούσει κάτι αισιόδοξο, σε ακανόνιστες συνθήκες. Εμβόλια, θεραπείες, άρση μέτρων, μη άρση μέτρων, περισσότεροι θάνατοι, λιγότεροι θάνατοι, πολλαπλή προέλευση του ιού (φυσική ή τεχνητή;). Προφανώς, το διάβασμα ειδήσεων συνεισφέρει, κρατάει το άτομο σε επαγρύπνηση. Μα η υπερπληροφόρηση οδηγεί στη παραπληροφόρηση, οπότε αναγνώσκουμε με μέτρο.
Άλλο ένα αυξανόμενης σημασίας θέμα, που έχει προκύψει στον κλάδο -γνώριμο σχετικά τα τελευταία χρόνια- είναι η δημοσιογραφία της εξαίρεσης. Αυτή εστιάζει σε ένα συγκεκριμένο φάσμα ειδήσεων γύρω από μία κατάσταση ή γεγονός, το οποίο και αναδεικνύει συνεχώς, με στόχο τον εκφοβισμό, τον εντυπωσιασμό, το κέρδος, εντέλει. Για παράδειγμα, αναφορικά με τον κορωνοϊό, πολλά σάιτ αρέσκονταν, την περίοδο της αυστηρής καραντίνας, στη συνεχή κριτική και κατακραυγή των ανθρώπων που έβγαιναν έξω για να πραγματοποιήσουν την καθημερινή (απαραίτητη) τους βόλτα. Η συγκεκριμένη μορφή της χαρακτηρίζεται άκρως αρνητική, για τα προφανή: στοχοποιεί τον απλό πολίτη για την έλλειψη ατομικής ευθύνης, την ίδια ώρα που καλύπτει την ελλιπή κυβερνητική υπευθυνότητα (στη συγκεκριμένη περίπτωση).
Άλλη μία δυσάρεστη αλλαγή, σε εθνικό επίπεδο, εν μέρει δικαιολογημένη, εξαιτίας του υπόβαθρου μέσω του οποίου διεκπεραιώνεται η βασική ενημέρωση των πολιτών, εν γένει αδικαιολόγητη, καθώς το κράτος όφειλε να έχει προχωρήσει στην επίλυση του προβλήματος, αποτελεί η αδυναμία δημοσιογραφικής ανάκρισης και ελέγχου, κυρίως, των ειδικών της Κυβέρνησης στη καθιερωμένη συνέντευξή τους. Τσιόδρας και Χαρδαλιάς φιλτράρουν τον κόσμο με πληροφορίες, πάνω στις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική αμφισβήτηση. 2-3 ερωτήσεις που διενεργούνται μέσω αντιπροσώπου μόνο, και στις οποίες: δεν υπάρχει συζήτηση, οπότε παρουσιάζεται εύκολη η αόριστη απάντηση, δύναται να εκπονηθούν παραποιημένες, ενώ, στη χειρότερη περίπτωση, αντικαθίστανται από άλλες, γενικού περιεχομένου που δεν τροφοδοτούν κάποιο προβληματισμό. Πρόκειται για μία «φίμωση» του Τύπου, της λογοκρισίας εν γένει. Να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι περισσότερες χώρες, με πολλαπλές διαβαθμίσεις.
Τέλος, μεγαλύτερη βάση πρέπει να δοθεί στην επιβίωση ορισμένων ΜΜΕ, τα οποία δοκιμάζονται ιδιαίτερα αυτές τις κρίσιμες ώρες. Ιστοσελίδες πεθαίνουν, διαδικτυακές εφημερίδες βαριανασαίνουν (ευτυχώς, βέβαια, για ορισμένες). Η παραδοσιακή «Τέταρτη Εξουσία» ακινητοποιεί την υπερσύγχρονη, μιας και η βαρύτητά της έχει υπερυψωθεί. Οι πολίτες, φοβούμενοι την ειδησεογραφική απαισιοδοξία και την ψυχολογική επιρροή που αυτή ασκεί, προτιμούν να πορεύονται με τα απλά, αντικειμενικά (;) νέα που παράγει η τηλεόραση, πρωτίστως, και το ραδιόφωνο, δευτερευόντως. Το ίδιο μοτίβο ακολουθεί και το χαρτί, το οποίο αγοράστηκε ελάχιστα τις προηγούμενες εβδομάδες, εξαιτίας της κατάστασης που επικρατούσε. Αναμένεται το πως θα εξελιχθεί η πορεία του με την άρση της απαγόρευσης κυκλοφορίας.
Η Δημοσιογραφία, γενικότερα, δέχθηκε ένα μεγάλο πλήγμα, όπως όλοι οι εργασιακοί τομείς, το οποίο ανέδειξε μερικά από τα μεγαλύτερά της επίκαιρα ελαττώματα, και για τα οποία οφείλει να αδράξει την ευκαιρία και να τα διορθώσει. Σίγουρα, η συνεισφορά της στην ενημέρωση και την καθησύχαση του κόσμου υπήρξε σωτήρια, μα ο ρόλος της δεν πρέπει να σταματάει εκεί, αλλά να φτάνει στα ενδότερα κάθε ανθρώπου, να τον προβληματίζει. Με μία σκληρή αυτοκριτική και με την στήριξη που υποχρεούται να προσφέρουν οι κυβερνήσεις σε αυτόν, ο Τύπος ίσως βγει δυνατότερος από ποτέ έξω από την κρίση.
Παύλος Γιαννόπουλος... Αμέ, έχω και εγώ ένα όνομα. Ένα όνομα και ένα επίθετο, ανάμεσα σε τόσα άλλα στον κόσμο ετούτο. Ένας απλός φοιτητής του Καποδιστριακού, συγκεκριμένα στο τμήμα των Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης, διαβάζοντας και γράφοντας συνεχώς, προσπαθώντας να αφυπνίσω συνειδήσεις προπαγανδίζοντας (αν υπάρχει τέτοια φράση), ώστε στον βαθμό που και εγώ μπορώ να δώσω το θετικό μου στίγμα σε μία Γη που βράζει. Σε κοινωνίες και άτομα που χρήζουν εν συναίσθησης και εν συνείδησης.
ΦΚ λέγεται το project που μπορεί να πετύχει και να μετουσιώσει τα παραπάνω. Mία φοιτητική ιστοσελίδα που χαρακτηρίζεται από μία ανιδιοτέλεια και μία αντικειμενική υποκειμενικότητα που στους καιρούς μας απουσιάζουν.
