Σαν Σήμερα-Τάσος Λειβαδίτης

Σαν Σήμερα-Τάσος Λειβαδίτης

32 χρόνια έχουν περάσει από το θάνατο του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη. Αν ζούσε σήμερα θα ήταν, περίπου, στην ηλικία του Μανώλη Γλέζου που έφυγε πρόσφατα. 98 χρόνια, λοιπόν, από την Ανάσταση του 1922, τότε που είδε για πρώτη φορά το φως της ζωής, στη Κοντοβάζαινα της Γορτυνίας.

Αν και φοιτητής της Νομικής του Ε.Κ.Π.Α. άφησε τα νομικά και ακολούθησε το πραγματικό του πάθος, την ποίηση και τη λογοτεχνία. Εντάχθηκε στο χώρο της Αριστεράς και ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα. Ονομάστηκε ποιητής του «Έρωτα και της Επανάστασης» και δε είχαν διόλου άδικο αυτοί που τον αποκάλεσαν έτσι. Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών έγινε μέλος της Ε.Π.Ο.Ν., διοργάνωσε εράνους και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Δεν πολέμησε στη μάχη της Αθήνας. Η δράση του αυτή τον καταδίκασε σε φυλάκιση και εξορία. Που άλλου; Σε όλα τα «καλά» νησιά. Μούδρος (1948), Μακρόνησος (1949) μετά στον  Αϊ Στράτη κι από κει στις φυλακές Χατζηκώστα στην Αθήνα. Όπως και στους στίχους του Γιάννη Ρίτσου (με τον οποίο μοιάζει πολύ και φυσιογνωμικά), έτσι και στου Τάσου Λειβαδίτη, η Μακρόνησος και οι εικόνες της έχουν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους.

Έγινε γνωστός στο ελληνικό κοινό το 1946, μέσα από το περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα», με το ποίημα του «Το τραγούδι του Χατζηδημήτρη». Μελοποιήθηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη: «Πολιτεία» (1961), «Της εξορίας» (1976), «Πολιτεία Γ’ – Οκτώβρης ’78» (1976), «Τα Λυρικά» (1977), «Λειτουργία Νο2: Για τα παιδιά που σκοτώνονται στον πόλεμο» (1987), τον Μάνο Λοΐζο: «Για μια μέρα ζωής» και τον Γιώργο Τσαγκάρη στο δίσκο «Φυσάει» (1993) με ερμηνευτή το Βασίλη Παπακωνσταντίνου.

Έχουν εκδοθεί περίπου 24 ποιητικές συλλογές του και έχει μεταφραστεί σε τουλάχιστον 10 διαφορετικές γλώσσες. Επίσης, μαζί με τον Κώστα Κοτζιά, υπέγραψε το σενάριο στην κορυφαία ταινία του ελληνικού κινηματογράφου «Συνοικία το Όνειρο».

“Συνοικία το Όνειρο”-1961

Αγαπήθηκε από το κοινό και ιδιαίτερα την εποχή των social media οι στίχοι έγιναν ευρέως γνωστοί. Με αυτόν τον τρόπο πολλοί από εμάς ήρθαμε σε επαφή μαζί του, δίνοντας μας ένα πρώτο ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε μέσα από τις πρωτότυπες συλλογές του και όχι από 2 ή 3 στίχους του.  

«Τα διάβαζε όλα ως το κόκαλο και όσο μεγαλύτερη αξία τους έβρισκε, τόσο την αναγνώριζε και τη διακήρυσσε (…)άσκησε την κριτική με διεισδυτική ευαισθησία, με στοχασμό που δεν κατέληγε σε κάποια κανονιστικότητα, με άνοιγμα σε όλους τους τρόπους της ποίησης και αγάπη για όλους τους ποιητές, χωρίς εύνοιες και πατερναλισμούς».
Τίτος Πατρίκιος, ποιητής, συνάδελφος και φίλος του

Διαλέξαμε για εσάς 5 αγαπημένους στίχους του, αλλά και-ίσως- το κορυφαίο ποίημά του, το οποίο αποτελεί ένα μάθημα για κάθε άνθρωπο της γενιάς μας. Για κάθε νέο που θέλει να ακολουθήσει το δικό του μονοπάτι στη ζωή. Γιατί μόνο έτσι μπορεί να είναι πραγματικά ελεύθερος και να ζει σαν ένα αληθινός άνθρωπος.

«Συχώρα με, αγάπη μου, που ζούσα πριν να σε γνωρίσω…»

«Οι εραστές δε βλέπουν, μόνο αγγίζονται, μα οι ρόγες των δακτύλων τους είναι τα ίδια τα πελώρια, τα πάντα έκπληκτα, μάτια του Θεού».

«O ουρανίσκος μας είναι ένα κοιμητήρι όπου σαπίζουν χιλιάδες ανείπωτα λόγια».

«Ο κόσμος μόνο όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει».

«Ένα σπίτι για να γεννηθείς
ένα δέντρο για ν’ ανασάνεις
ένας στίχος για να κρυφτείς
ένας κόσμος για να πεθάνεις.»

«Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ’ τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες — μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφίνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες

μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ’ τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν’ αφίσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδι,
να κοιτάς έν’ άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ’ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
να την ακούς να σου λέει τα όνειρά της για το μέλλον.

Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου, για όλα τ’ άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ’ το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου
θα συνεχίζεις τον δρόμο σου πάνω στη γη.
Κι’ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο
απ’ τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν’ ασπρίζουν τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ’ αρχίζουνε στον κόσμο

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου
θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ’ αρχικά του ονόματός σου και μια λέξη: Ειρήνη
σα να ’γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ’ την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.»

«Ποίηση» (εκδ. Κέδρος, Αθήναι 1979)

+ posts

Ονομάζομαι Βαγγέλης Βαλαβάνης. Συντάκτης, από τα ιδρυτικά μέλη του Φοιτητικού Κόσμου. Είμαι φοιτητής του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου. Αν και ερωτευμένος βαθιά με την Ιστορία και το Ιστορικό-Αρχαιολογικό, ο αέρας των Πανελληνίων με έστειλε στο εξωτικό και γυναικοκρατούμενο Πάντειο. Ιστορία, η πρώτη αγάπη. Πολιτικές Επιστήμες η δεύτερη. Η συγγραφή όμως, μια και μοναδική. Ίσως ο μοναδικός τρόπος να μπορώ να είμαι κοντά και στις δυο μου αγάπες. Να εκφράζομαι, να προβληματίζομαι, να αναδεικνύω τα κακώς κείμενα της εποχής μου, να δέχομαι και να ασκώ κριτική, να…να…να… Να ταξιδεύω και να αναπνέω.
Γιατί αυτό είναι η συγγραφή. Μια ανάσα μες στην σκόνη του κόσμου. Μια πράξη βαθιά πολιτική και συναισθηματική. Γιατί η γραφή ήταν, είναι και θα είναι ένα από τα μεγαλύτερα δημιουργήματα του Ανθρώπου. Ο τρόπος του να αποτυπώσει την ψυχή του, το αέναο πάθος του για τη ζωή και να ακολουθεί το βαθύ του χτυποκάρδι. Ένα ταξίδι για να τον ανακαλύψουμε και να τον κάνουμε καλύτερο. Και αυτός εδώ στον Φ.Κ. είναι και ο δικός μας στόχος. Γράψτε. Προβληματιστείτε. Ανακαλύψτε και Ονειρευτείτε για τον δικό σας. Για έναν κόσμο που μας αξίζει. Για τον δικό μας κόσμο. Τον Φοιτητικό Κόσμο.