Στιγμές των Ολυμπιακών Αγώνων με πολιτική χροιά

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένας θεσμός που έχει ξεκινήσει στην χώρα μας από το 776 π.Χ., για αυτό και δικαίως θεωρούμαστε η γενέτειρα της διοργάνωσης αυτής. Οι Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν αθλητικοί αγώνες μεταξύ αγωνιζόμενων από τις ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας και οι σημαντικότεροι από τους πανελλήνιους αγώνες της Αρχαίας Ελλάδας. Διεξάγονταν στην Αρχαία Ολυμπία κάθε τέσσερα έτη και διοργανωνόντουσαν έως το 392 μ.Χ., όταν ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ τους κατάργησε οριστικά. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, όπως τους γνωρίζουμε σήμερα, έχουν αναβιωθεί από τον Γάλλο βαρόνο Πιερ ντε Κουμπερτέν και τον Έλληνα Δημήτριο Βικέλα στα τέλη του 19ου αιώνα και πλέον διεξάγονται κάθε 4 χρόνια σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, χαρίζοντάς μας και ξεχωριστές Ολυμπιάδες όπως αυτήν των χειμερινών, των νέων, των Special Olympics και των Παραολυμπιακών Αγώνων. Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες μας έχουν χαρίσει αμέτρητες στιγμές που άλλαξαν τα δεδομένα του αθλητισμού… την ιστορία του ολόκληρη. Στιγμές χαραγμένες που μας προκαλούν δέος κα συγκίνηση και στιγμές που μας κάνουν να αναρωτιόμαστε αν ο θεσμός αυτός είναι καθαρά αθλητικός ή αποτελεί πλέον ένα προϊόν του εκφυλισμού που έχει υποστεί ο αθλητισμός. Αυτές οι στιγμές επίσης έχουν γραφτεί ανεξίτηλα στις μνήμες όλων, αφού σε μερικές δεν έλειψε η πολιτική χροιά.

Όταν μιλάει κάποιος για «εισβολή» της πολιτικής στους Ολυμπιακούς Αγώνες, το μυαλό των περισσότερων πάει στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας του 1980, εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου, όταν πάνω από 60 χώρες, περιλαμβανομένης της Δυτικής Γερμανίας και της Ιαπωνίας, μποϊκόταραν τους Αγώνες, με τις ΗΠΑ να ηγούνται της συγκεκριμένης κίνησης. Ο λόγος που παρουσιάστηκε για την ενέργεια αυτή ήταν η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν το 1979.Το μποϊκοτάζ αυτό είχε αποτέλεσμα να συμμετέχουν 81 χώρες αντί για 120 και τα αποτελέσματα των Αγώνων, καθώς και των 36 παγκοσμίων ρεκόρ που καταρρίφθηκαν, τέθηκαν υπό ιστορική αμφισβήτηση λόγω των πολλών απουσιών. Η σοβιετική απάντηση δεν άργησε να έρθει το 1984, στο Λος Άντζελες, όταν η ΕΣΣΔ ηγήθηκε ενός μποϊκοτάζ από 14 χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ, υποστηρίζοντας πως οι Ολυμπιακοί του Λος Άντζελες παραβίαζαν το Ολυμπιακό ιδεώδες, χρησιμοποιώντας τους για οικονομικό κέρδος. Ωστόσο, προφανώς και η συγκεκριμένη ψυχροπολεμική αντιπαράθεση δεν συνιστά την μόνη περίπτωση που η πολιτική «διείσδυσε» στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Βερολίνο 1936. Οι “Ναζιστικοί Αγώνες” όπως ονομάστηκαν. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Βερολίνου υπήρξε η αφορμή για τον Χίτλερ να προπαγανδίσει την ανωτερότητα της «Άριας» φυλής, καθώς και να αποδείξει πως το ναζιστικό καθεστώς υπερτερούσε έναντι των άλλων. Η ναζιστική δικτατορία του Αδόλφου Χίτλερ κάλυψε το ρατσιστικό, μιλιταριστικό της πρόσωπο στους Θερινούς Ολυμπιακούς, ρίχνοντας τους τόνους στην αντισημιτική ατζέντα του και τα σχέδιά του για εδαφική επέκταση, προκειμένου να θαμπώσει τους φιλάθλους και τους δημοσιογράφους που θα κάλυπταν την διοργάνωση. Η διοργάνωση ήταν άψογη με υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις να κοσμούν το Βερολίνο. Ο Χίτλερ έδειξε το άλλο του πρόσωπο, προσπαθώντας να εξωραΐσει την εικόνα του, αφού δεν απέκλεισε καμία συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων από την συμμετοχή τους στην διοργάνωση. Η μεγάλη ήττα, όμως, του Χίτλερ ήρθε στο αγωνιστικό κομμάτι μετά τη νίκη του μαύρου Τζέσε Όουενς σε τέσσερα αγωνίσματα του στίβου (100μ., 200μ., 4×100μ. και μήκος). Έτσι καταρρίφθηκαν οι απόψεις του Γερμανού περί ανωτερότητας της λευκής φυλής και εκτέθηκε στα μάτια όλων των φιλάθλων.

Μόναχο 1972. Το Σεπτέμβρη του 1972 οι κορυφαίοι αθλητές του κόσμου πήγαν στο Μόναχο, για να αναμετρηθούν ο ένας με τον άλλον και όλοι μαζί ενάντια στις επιδόσεις τους. Τους Ολυμπιακούς Αγώνες τη συγκεκριμένη χρονιά είχαν διεκδικήσει τέσσερις πόλεις: Το Μόναχο, το Μόντρεαλ, το Ντιτρόιτ και η Μαδρίτη. Η πρωτεύουσα της Βαυαρίας κέρδισε τη διοργάνωση στη δεύτερη ψηφοφορία, κατά τη διάρκεια της 64ης συνόδου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ) που έγινε στη Ρώμη. Μέσα από εκεί, το 1971 θα ξεπεταχτεί μια οργάνωση, που θα αποτελέσει βραχίονα της παλαιστινιακής Φατάχ. Το όνομα της οργάνωσης ήταν «Μαύρος Σεπτέμβρης» και θα γινόταν διάσημη για το πιο παράτολμο και αιματηρό χτύπημα στο δυτικό κόσμο. Ο τραγικός απολογισμός της επίθεσης ήταν εννιά Ισραηλινοί αθλητές, δύο ακόμη μέλη της αποστολής τους και ένας Γερμανός αστυνομικός νεκροί, αλλά και πέντε από τους οκτώ τρομοκράτες, σε μια μαύρη ημέρα που θα μείνει στην ιστορία ως «Η σφαγή του Μονάχου» και θα σημαδέψει για πάντα τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Στις 4:10 το πρωί της 5ης Σεπτεμβρίου, οκτώ Παλαιστίνιοι κουκουλοφόροι, μέλη του «Μαύρου Σεπτέμβρη», μπαίνουν οπλισμένοι στο Ολυμπιακό Χωριό και εισβάλλουν στο κτίριο 31, στο οποίο μένει η αποστολή του Ισραήλ. Δύο από τα μέλη της αποστολής, που αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει και προσπαθούν να αντιδράσουν, σκοτώνονται επί τόπου, άλλοι δύο προλαβαίνουν να διαφύγουν από το μπαλκόνι και εννιά πιάνονται όμηροι. Μία ώρα μετά την εισβολή, η Αστυνομία ειδοποιείται για την ομηρία των Ισραηλινών και με ένα χαρτί που πετάχτηκε από το μπαλκόνι ενημερώνεται για το αίτημα των τρομοκρατών, που είναι η άμεση απελευθέρωση 234 Παλαιστινίων από τις ισραηλινές φυλακές με διορία έως τις εννέα το πρωί. Αμέσως ξεκινάει μια σειρά διαπραγματεύσεων, αλλά το μόνο που πετυχαίνουν είναι η διορία να μετακινηθεί, αρχικά έως τη μία το μεσημέρι και στη συνέχεια έως τις πέντε το απόγευμα. Η πρόταση για ανταλλαγή των ομήρων με ένα μεγάλο χρηματικό ποσό απορρίπτεται από τους τρομοκράτες. Τόσο η ισραηλινή κυβέρνηση όσο και η γερμανική εμφανίζονται αποφασισμένες να μην υποκύψουν στον εκβιασμό.

Στις πέντε το απόγευμα, όταν οι εισβολείς συνειδητοποιούν ότι τα αιτήματά τους δεν γίνονται δεκτά, απαιτούν αεροπλάνο που θα μεταφέρει τους ίδιους και τους ομήρους στο Κάιρο. Και πάνω σε αυτό στήνεται από τις γερμανικές Αρχές μια επιχείρηση με πολύ πρόχειρο -όπως αποδείχθηκε- σχεδιασμό, που οδήγησε σε αιματοκύλισμα. Στην αρχή σχεδιάστηκε έφοδος αστυνομικών δυνάμεων στο κτίριο, όμως οι αρχές παρέβλεψαν το απολύτως στοιχειώδες: Οι κάμερες των τηλεοπτικών συνεργείων κάλυπταν τα γεγονότα σε ζωντανή μετάδοση κι έτσι οι τρομοκράτες είδαν από την τηλεόραση τις κινήσεις των Γερμανών έξω από το κτίριο και στα γύρω μπαλκόνια. Η επιχείρηση σταμάτησε και αποφασίστηκε το νέο επιχειρησιακό πεδίο να είναι το αεροδρόμιο. Στις 10:30 το βράδυ, οι οπλισμένοι τρομοκράτες μαζί με τους ομήρους τους μπαίνουν σε δύο ελικόπτερα και φτάνουν στο αεροδρόμιο, όπου έχουν διασκορπιστεί ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις και έχουν ακροβολιστεί ελεύθεροι σκοπευτές. Με το που προσγειώνονται τα ελικόπτερα, οι τρομοκράτες βλέπουν ύποπτες κινήσεις μέσα στο αεροπλάνο που περίμενε για να τους παραλάβει. Ήταν αστυνομικοί που είχαν πάρει εντολή να κρυφτούν μέσα στο Μπόινγκ 727, ενώ άλλοι μεταμφιέστηκαν σε κυβερνήτη και πλήρωμα. Τα μέλη του «Μαύρου Σεπτέμβρη» αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για παγίδα. Και τότε αρχίζει η σφαγή.

Στις πρώτες ανταλλαγές πυροβολισμών σκοτώνονται δύο τρομοκράτες κι ένας αστυνομικός. Οι ενισχύσεις της Αστυνομίας καθυστερούν να αναπτυχθούν, δίνοντας την ευκαιρία στα μέλη του «Μαύρου Σεπτέμβρη» να οχυρωθούν. Όταν καταφτάνουν τα θωρακισμένα οχήματα της Αστυνομίας και οι τρομοκράτες καταλαβαίνουν πως όλα θα τελειώσουν, αποφασίζουν να γράψουν εκείνοι το δικό τους τέλος. Ο ένας ορμάει στο πρώτο ελικόπτερο και γαζώνει τους τέσσερις ομήρους και αμέσως μετά πετάει μια χειροβομβίδα στο εσωτερικό του. Ο άλλος μπαίνει στο δεύτερο ελικόπτερο και εκτελεί τους υπόλοιπους πέντε Ισραηλινούς. Η Αστυνομία απαντάει με καταιγισμό πυρών, σκοτώνει τρεις τρομοκράτες και συλλαμβάνει τους άλλους τρεις. Η ΔΟΕ ήταν έτοιμη να σταματήσει τη διοργάνωση αλλά τελικά οι αγώνες συνεχίστηκαν με τον πρόεδρο να λέει τη φράση: «The Games must go on». Στην επικήδεια τελετή που πραγματοποιήθηκε στο Ολυμπιακό Στάδιο παραβρέθηκαν 80.000 θεατές. Τα λάθη από πλευρά των Γερμανών και της ΔΟΕ ήταν πολλά. Τα μέτρα ασφαλείας στο Ολυμπιακό Χωριό δεν ήταν επαρκή και οι διοργανωτές δεν ήταν προετοιμασμένοι για ενδεχόμενη τρομοκρατική επίθεση, παρότι είχαν λάβει σχετικές προειδοποιήσεις. Η γερμανική αστυνομία έκανε το ένα λάθος πάνω στο άλλο, δείχνοντας έναν πρωτοφανή -ιδιαίτερα για τα δεδομένα των Γερμανών- ερασιτεχνισμό. Επίσης, αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τις ισραηλινές αρχές και έγιναν λάθος χειρισμοί κατά τις διαπραγματεύσεις με τους τρομοκράτες. Αργότερα, έγινε γνωστό ότι πριν την έναρξη της διοργάνωσης είχε παραδοθεί στους διοργανωτές μια έκθεση με 26 πιθανά σενάρια τρομοκρατίας. Οι διοργανωτές δεν έδωσαν σημασία, καθώς η θέση τους ανέφερε ότι οι Αγώνες δεν θα έπρεπε να σημαδευτούν από έντονη αστυνομική παρουσία. Το «πιθανό σενάριο Νο. 21» αυτής της έκθεσης, προέβλεπε εισβολή ενόπλων στο Ολυμπιακό Χωριό, με στόχο τα μέλη της αποστολής του Ισραήλ. Η Ολυμπιακή Επιτροπή της Δυτικής Γερμανίας είχε τους λόγους της να δημιουργήσει μία πολύ φιλική και χαλαρή ατμόσφαιρα στο Ολυμπιακό Χωριό του Μονάχου: Ήθελε να διαγραφούν οι μνήμες της στρατοκρατικής εικόνας της Γερμανίας κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο, οι οποίοι είχαν γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τον Χίτλερ. Η Δύση όπως φάνηκε βρέθηκε χαμένη στη ρομαντική αρχαιοελληνική αντίληψη ότι κανείς δεν θα τολμήσει να διαταράξει την εκεχειρία που επιβάλουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένας θεσμός που δημιουργήθηκε για να ενώνει τους λαούς και να τους φέρνει κοντά, προάγοντας το ευ αγωνίζεσθαι. Στον χώρο του αθλητισμού δεν θα έπρεπε να υπάρχει χώρος για κανέναν τομέα που έχει σκοπό να αμαυρώσει τις ηθικές και όχι μόνο αξίες του αθλητισμού. Ας σταματήσει η εμπλοκή οποιουδήποτε πολιτικού παράγοντα, πολιτικού συμφέροντος, η επίδειξη εξουσίας κ.α. και σε αυτόν τον θεσμό. Από εδώ και στο εξής ας γραφτούν στην Ιστορία στιγμές που καθηλώνουν και αλλάζουν τα δεδομένα του αθλητισμού.. και όχι στιγμές που στιγματίζουν λαούς και φυλές. Πιστεύουμε και ελπίζουμε σε έναν αθλητισμό χωρίς πολιτική χροιά.