Με αφορμή τα 73α γενέθλια που θα είχε σήμερα ο Θάνος Μικρούτσικος, αναδημοσιεύουμε το αφιέρωμά μας (τεύχος Ιανουαρίου), που δημοσιεύτηκε λίγες εβδομάδες μετά τον θάνατό του.
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές μια ψυχή που μας ταξίδεψε όσο λίγες και στις 7 θάλασσες έχει φύγει. Αυτό το παγωμένο συναίσθημα,που αδυνατείς να το πιστέψεις ότι έγινε κάτι τέτοιο. Σαν να χάνεις ένα δικό σου άνθρωπο, το ίδιο νιώσαμε και με τον Λ.Μαχαιρίτσα το Σεπτέμβριο όταν και αυτός έφυγε. Ζητώ συγγνώμη για το προσωπικό ύφος, αλλά με τις μουσικές του μεγάλωσα, όπως και πολλοί από εμάς. Έτσι έφυγε και ο Θάνος Μικρούτσικος για το μακρύ του ταξίδι, σε ηλικία 72 ετών μετά από την άνιση του μάχη με τον καρκίνο.
Ο Θάνος γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1947 στην Πάτρα. Στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και το Ελληνικό Ωδείο έκανε τα πρώτα του βήματα, μαθαίνοντας το αγαπημένο του πιάνο. Ακολούθησε το Μαθηματικό της Αθήνας από το οποίο αποφοίτησε, ενώ συνέχισε τις σπουδές στη μουσική. Άρχισε τις πρώτες του συνθέσεις την ταραγμένη δεκαετία του 60, ενώ συστήθηκε επίσημα στο κοινό το 1975, με το δίσκο «Πολιτικά Τραγούδια» (ποίηση Ναζίμ Χικμέτ-Βολφ Μπήρμαν). Μετά ακολούθησε ο Γιάννης Ρίτσος («Καντάτα για τη Μακρόνησο»), ο Β. Μαγιακόβσκι, ο Μ. Ελευθερίου και ο Μπρεχτ. Το «Τροπάρια για Φονιάδες» και ειδικά η «Καντάτα για τη Μακρόνησο» είναι ένα τέλειο δείγμα του μεταπολιτευτικού κλίματος, η «Καντάτα» μάλιστα θα χαρακτηριστεί έργο πρωτοποριακό, λόγω της άτονης μουσικής που πειραματίστηκε ο Μικρούτσικος.
Οι μελωδίες του θα αγκαλιαστούν με στίχους πολλών και μεγάλων ποιητών, όπως ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο Άλκης Αλκαίος, ο Κώστας Βάρναλης, ο Μάριος Πλωρίτης, ο Οδυσσέας Ιωάννου κ.α., καθιστώντας τον, ίσως, τον μόνο συνθέτη στην ελληνική μουσική που να έχει μελοποιήσει τόσους πολλούς και διαφορετικούς ποιητές, σε τόσα διαφορετικά μουσικά είδη, με επίκεντρο του έργου το έντεχνο και λαϊκό τραγούδι. Μέχρι που ήρθε ο ένας και μοναδικός. Ο ποιητής που μόνο ο Θάνος Μικρούτσικος τόλμησε να τον βγάλει από τα θαλασσινά λημέρια του και να τον κάνει γνωστό σε όλη την ελληνική κοινωνία. Ένας ποιητής που θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι μια κατηγορία μόνος του, μαζί με τον Καβάφη, λόγω της γλώσσας και της θεματολογίας του. Η ποιητική ψυχή των ναυτικών. Ο Νίκος Καββαδίας. Το 1979 συνθέτης και ποιητής θα γράψουν ιστορία με το δίσκο «Σταυρός του Νότου-Γραμμές των Οριζόντων». Με αυτόν ο Μικρούτσικος καθιερώνεται στο ελληνικό κοινό. Ασχολήθηκε έντονα τόσο με το πολιτικό τραγούδι («Τραγούδια της Λευτεριάς», «Τους Έχω Βαρεθεί»), όσο και με την πολιτική.
Έγινε μέλος του Κ.Κ.Ε. από το οποίο αποχώρησε το 1982. Τη δεκαετία του 90’ υπήρξε αν. Υπουργός Πολιτισμού (1993-1994) και μετά το θάνατο της Μελίνας Μερκούρη, διορίστηκε Υπουργός Πολιτισμού (1994-1996) στη τελευταία κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Μέχρι και το τέλος της ζωή του ήταν ένθερμος υποστηρικτής της Αριστεράς. Στο πολιτικό τραγούδι κύριες συνεργάτιδές του ήταν η Μαρία Δημητριάδη και η Αφροδίτη Μάνου, ενώ έγραψε και πολλές μελωδίες και για το θέατρο.
Συνεργάστηκε με πολλούς κορυφαίους ερμηνευτές. Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Χαρούλα Αλεξίου, Δήμητρα Γαλάνη, Γιώργος Νταλάρας, Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας, Σάκης Μπουλάς, Γιάννης Κότσιρας, Χρήστος Θηβαίος, Ρίτα Αντωνοπούλου κ.α.
«Καρκίνε, τα έβαλες με τον λάθος άνθρωπο». Με αυτή τη φράση πορεύτηκε μέχρι το τέλος της 18μηνης μάχης του με την ασθένεια. Με ψηλά το κεφάλι και ξαφνικά για όλους όσους αγάπησαν το έργο του έφυγε από τη ζωή. Μητροπάνος, Κηλαηδόνης, Αρλέτα, Μπουλάς, Μαχαρίτσας… και τώρα ο Θάνος Μικρούτσικος. Άλλη μια απώλεια…Θα συζητάει πια με τον Καββαδία για τα ταξίδια του. Η «Ρόζα» έμεινε ορφανή, οι μπαμπάδες της (Μητροπάνος, Αλκαίος, Μικρούτσικος) θα την τραγουδούν στου «Αιώνα την παράγκα». Ο Θάνος είναι εκεί ψηλά, μαζί με τους 7 νάνους, να παίζει με πάθος το πιάνο και να ρωτά: «Γιέ μου που πας; Μάνα θα πάω στα καράβια». Στο δικό του Σταυρό του Νότου.
Είχε πει ειδικά για τους νέους:
«Να χορέψουν πάνω στο φτερό του καρχαρία. Ήρθαν εδώ σε αυτό τον πλανήτη για να ξεπεράσουν τις δυνατότητές τους. Να μην αποδεχτούν μια μίζερη ζωή που τους επιβάλλεται. Να παλέψουν, να αγωνιστούν και να ονειρεύονται για αυτούς και για όλους τους άλλους και να μην περιορίζονται μόνο σε προσωπικό επίπεδο αυτό το όνειρο, αλλά και σε ένα συνολικό».
Θάνος Μικρούτσικος, 13/4/1947-28/12/2019, συνθέτης και πολιτικός
Ονομάζομαι Βαγγέλης Βαλαβάνης. Συντάκτης, από τα ιδρυτικά μέλη του Φοιτητικού Κόσμου. Είμαι φοιτητής του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου. Αν και ερωτευμένος βαθιά με την Ιστορία και το Ιστορικό-Αρχαιολογικό, ο αέρας των Πανελληνίων με έστειλε στο εξωτικό και γυναικοκρατούμενο Πάντειο. Ιστορία, η πρώτη αγάπη. Πολιτικές Επιστήμες η δεύτερη. Η συγγραφή όμως, μια και μοναδική. Ίσως ο μοναδικός τρόπος να μπορώ να είμαι κοντά και στις δυο μου αγάπες. Να εκφράζομαι, να προβληματίζομαι, να αναδεικνύω τα κακώς κείμενα της εποχής μου, να δέχομαι και να ασκώ κριτική, να…να…να… Να ταξιδεύω και να αναπνέω.
Γιατί αυτό είναι η συγγραφή. Μια ανάσα μες στην σκόνη του κόσμου. Μια πράξη βαθιά πολιτική και συναισθηματική. Γιατί η γραφή ήταν, είναι και θα είναι ένα από τα μεγαλύτερα δημιουργήματα του Ανθρώπου. Ο τρόπος του να αποτυπώσει την ψυχή του, το αέναο πάθος του για τη ζωή και να ακολουθεί το βαθύ του χτυποκάρδι. Ένα ταξίδι για να τον ανακαλύψουμε και να τον κάνουμε καλύτερο. Και αυτός εδώ στον Φ.Κ. είναι και ο δικός μας στόχος. Γράψτε. Προβληματιστείτε. Ανακαλύψτε και Ονειρευτείτε για τον δικό σας. Για έναν κόσμο που μας αξίζει. Για τον δικό μας κόσμο. Τον Φοιτητικό Κόσμο.
