Τα Χριστούγεννα του Μάνου Χατζιδάκι

Γνωστός σε κάθε παιδική ψυχή για κάθε στιγμή που το «Χάρτινο Φεγγαράκι» του φίλησε το προσκεφάλι του… Πασίγνωστος για την ευθύτητα, την κριτική του σκέψη και την ευαίσθητη ψυχή του… και το παγκοσμίου φήμης έργο του που σε ταξιδεύει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της μουσικής παλέτας. Ο συνθέτης που αποτύπωσε όσο λίγοι τον εσωτερικό του κόσμο στη μουσική του… ο Μάνος Χατζιδάκις. Δεν θα μπορούσαμε μέρες που είναι, σε αυτά τα ιδιαίτερα και ελαφρώς μοναχικά Χριστούγεννα που ζούμε, να μην δημοσιεύσουμε αυτό το κείμενο. Μια δική του ανάγνωση των γιορτών πριν από 42 χρόνια.

Το παρακάτω απόσπασμα προέρχεται από τα περίφημα σχόλιά του στο Τρίτο Πρόγραμμα, το 1978 «Η γέννηση του Χριστού και οι αμαρτίες των νεαρών μαθητών όταν παραβιάζουν τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας». Εκφωνήθηκε στο ραδιόφωνο στις 24 Δεκεμβρίου και μετά εκδόθηκε στην ανθολογία «Τα σχόλια του Τρίτου» (Εκδόσεις Εξάντας). Ταξιδέψτε σε μια άλλη και ιδιαίτερη ανάγνωση των γιορτών.

“Ο μύθος των Χριστουγέννων κρατιέται με τη βία από τα παράθυρα και από τις πόρτες, κρεμασμένος σε πανύψηλα κι αφιλόξενα σύγχρονα σκυθρωπά κτίρια. Τον συντηρούν οι δραστηριότητες της αγοράς, τα συμφέροντα των εμπόρων, οι ανελεύθερες κυβερνήσεις και οι ακόμη πιο ανελεύθερες θρησκευτικές οργανώσεις, τέλος, οι αστοί και οι εργατικοί, πρόσφατοι μετανάστες στην αστική τάξη, που κατ’ ουσίαν κυβερνάν τον κόσμο μας, και που επιθυμούν θρησκευτικές αιτιολογίες και παραδόσεις για διασκέδαση, απόλαυση κι’ αμεριμνησία.

Ούτε για τα παιδιά, δεν έμειναν τα σύμβολα ανέγγιχτα. Κι αυτά ακόμη προσπαθούν να ονειρεύονται μέσα από τις εφιαλτικές ειδικές εκπομπές της τηλεόρασης, κι από ένα σπίτι που τις μέρες αυτές, δεν έχει να προσθέσει κανένα αληθινό αγαθό, ούτε υποδομή για μια γενναία ονειροπόληση -ονειροπόληση ενός κόσμου ιδανικού, που να τον κυβερνάει ο Χριστός και οι Άγιοί του, με αρχηγό τον Αη-Βασίλη. Ιδιαίτερα στον τόπο μας, τα Χριστούγεννα γίνανε μέρες συναλλαγής και αυτοϊκανοποίησης. Ευκαιρία για μια ευρωπαϊκή παράσταση…

Η γέννηση του Χριστού παραμένει πια μια επέτειος άγονη και χωρίς αίσθημα. Και η Αθήνα, σαν καπνιστό τσουκάλι οινομαγειρείου χωρίς φωτιά και θέρμανση, ζει την αγιότητα των ημερών σκυθρωπά, άχαρα και κουρασμένα. Οι δρόμοι σκοτεινοί, φαντάζουν απείρως σκοτεινότεροι έτσι καθώς περιέχουν ολοένα και περισσότερο αναίδεια, αναπηρία και ανανδρία. Η δυστυχία ολοφάνερη στα μάτια των γερόντων, που φεύγουν κάθε μέρα από κοντά μας θλιμμένοι κι απροστάτευτοι, γνωρίζοντας καλά πια πως γεννήσανε λειψούς ανθρώπους και πολύ χιόνι, που ατέλειωτα θα τους σκεπάζει στους αιώνες.

Τα κάλαντα, τα δώρα και οι αγιασμοί, δεν πείθουνε κανένα ότι προσφέρουνε αγάπη και παράδοση. Μόνο τα πρόσωπα μερικών παιδιών και μερικών γριών που περιφέρονται θλιμμένες είναι ό,τι διαθέτει ο κόσμος μας, για ν’ αγαπάς τις μέρες τούτες. 

Κι έτσι που ο μύθος των Χριστουγέννων έγινε δίσκος τουρισμού, ζωγραφική σε λαϊκή αγορά, σύνθημα αυτοκόλλητο σε πρακτορείο Προ-Πό, βγήκανε για σεργιάνι χιλιάδες αυτοκίνητα, να πουν τα κάλαντα τα εθνικά, τα θρησκευτικά και τα καταναλωτικά. Πόσο μας ξεκουράζει αυτό το ράντισμα πετρελαίου εις τας οδούς, για να στολίσουμε το σπίτι, για να φωτογραφίσουμε το στολισμένο κέντρο της πόλης, ν’ αφήσουμε τα δώρα μας στους τροχονόμους αστυνομικούς και τέλος να επιστρέψουμε κατάκοποι την μεσημβρία σπίτι μας, για το απαραίτητο και παραδοσιακό γεύμα παραμονής…”