*Του εξωτερικού μας συνεργάτη Στέφανου Φραγκόπουλου και του Μανώλη Γιανναράκη, φοιτητές στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ
Το έχουμε ξαναδεί το έργο. Έβρος 2020. Παραδόξως οι άνθρωποι σε κίνηση λαμβάνουν στα iPhone τους μήνυμα το οποίο αναφέρει ότι η Ελλάδα ανοίγει τα σύνορά της. Ακόμα πιο περίεργο είναι το γεγονός ότι λεωφορεία μισθωμένα ποιος ξέρει από ποιoν εμφανίζονται έξω από τους καταυλισμούς με προορισμό τα ελληνοτουρκικά σύνορα. Δεδομένου βέβαια ότι το λεωφορείο αργεί και η υβριδική επίθεση απαιτεί ένταση και αμεσότητα, βοήθησαν σε κάποιες περιπτώσεις και οι αεροπορικές… Αξίζει να σημειωθεί ότι, με βάση το διεθνές δίκαιο, οι άνθρωποι αυτοί με το που επιχείρησαν να εισέλθουν σε ελληνικό έδαφος απώλεσαν την ιδιότητα του πρόσφυγα, δεδομένου ότι η Τουρκία θεωρείται ασφαλής χώρα για τους πρόσφυγες και λειτούργησε στην προκειμένη περίπτωση ως χώρα 1ης υποδοχής.
Το τελευταίο διάστημα παρόμοια κατάσταση ξέσπασε στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας. Το καθεστώς Λουκασένκο, αυταρχικό όπως εκείνο του Ερντογάν, κατά τα φαινόμενα «πιόνι» του Πούτιν και σε σύγκρουση με την Ευρώπη για θέματα δημοκρατίας, κράτους δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προκάλεσε τη συγκέντρωση μεγάλου αριθμού μεταναστών (τους οποίους μετέφερε στη χώρα του αεροπορικώς!) στα σύνορα με την Πολωνία, προτρέποντάς τους να τα διασχίσουν. Σύμφωνα με τις πληροφορίες ανταποκριτών, η Πολωνία έχει συγκεντρώσει πάνω από 20.000 άνδρες στα σύνορα, ενώ πίσω δεν πηγαίνει και η Λευκορωσία. Ανά διαστήματα η μία πλευρά κατηγορεί την άλλη για παραβιάσεις και άλλες παράνομες δραστηριότητες. Η Πολωνία θρηνεί ήδη τον πρώτο νεκρό. Από «λάθος χειρισμό». Αυτά τα βρώμικα παιχνίδια στα σύνορα δυστυχώς ποτέ δεν τελειώνουν αναίμακτα. Το επιβεβαιώνει και ο θάνατος 11 μεταναστών (σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες). Στα σύνορα ο χρόνος κυλάει διαφορετικά και όλα φαίνονται μεγαλύτερα.
Η Πολωνία γρήγορα προσπάθησε να εμπλέξει το ΝΑΤΟ, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Είναι άλλωστε εγκεφαλικά νεκρό, όπως πολύ εύστοχα είχε δηλώσει ο πρόεδρος Μακρόν. Τι θα μπορούσε να κάνει; Βοήθεια στέλνει για ακόμα μια φορά το Λονδίνο, του οποίου η ιστορία δεν του επιτρέπει να αδρανήσει. Όπως ανέφεραν κορυφαίοι Βρετανοί αξιωματούχοι «θα βοηθήσουμε τους Πολωνούς και πιθανόν και άλλες χώρες της Βαλτικής να διασφαλίσουν τα σύνορά τους». Οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αρκούνται σε ανακοινώσεις και tweets. Κάτι που δεν θα περίμενε κανείς τουλάχιστον από την Ελλάδα, η οποία έναν χρόνο πριν το έζησε στο πετσί της… Η Ευρωπαϊκή Ένωση και πάλι απούσα. Ή μάλλον καλύτερα δέσμια. Ποιανού; Της Γερμανίας και της Ρωσίας.
Πολλές πληροφορίες μαζεμένες. Ας το πιάσουμε από την αρχή. Η Γερμανία είναι μια οικονομία που βρίσκεται σε υψηλή πτήση. Η βιομηχανία της χρειάζεται φθηνό ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό. Πού θα το βρει; Στους μετανάστες. Για αυτό δίνει και πολύ υψηλά κίνητρα, υψηλά επιδόματα κοκ. Δεν μπορεί όμως να τους απορροφήσει γρήγορα. Και όσο κυνικό και αν ακούγεται κάπου θα πρέπει να τους «αποθηκεύσει». Ανθρωπισμός… Όποια χώρα φυσικά δεν θέλει να μετατραπεί σε αποθήκη, συναντά μπροστά της την Γερμανία… Και όλοι ξέρουμε πόσο δύσκολα η Ευρωπαϊκή Ένωση παίρνει αποφάσεις που δεν συμφέρουν την Γερμανία.
Από την άλλη πλευρά, ακόμα και αν η Γερμανία και γενικότερα η ΕΕ ήθελαν να πάρουν σκληρές αποφάσεις, δεν θα μπορούσαν. Μαστίζονται από την ενεργειακή κρίση και απέχουν πολύ από το να καταστούν ενεργειακά αυτόνομες. Η Ρωσία μειώνει συνεχώς το φυσικό αέριο που εξάγει στην γηραιά Ήπειρο και ταυτόχρονα αυξάνει την τιμή του διαθέσιμου. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Κυριολεκτικά. Η Λευκορωσία ανακοίνωσε την μείωση του φυσικού αερίου που θα στέλνει στην Πολωνία «λόγω εργασιών». Οι εργασίες αυτές θα κρατήσουν όσο κρατάει και η άμυνα της Πολωνίας… Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει παγιδευτεί σε μια κατάσταση που μέρα με την μέρα την στραγγαλίζει. Ας πρόσεχε… Επίσης, η εμμονή της ΕΕ να χρηματοδοτεί μέσα προστασίας των συνόρων, όπως φράχτες και συρματοπλέγματα, μόνο με ένα συμβολικό ποσό της τάξης του 2% (η Πολωνία αρνήθηκε την προσφορά που περιείχε επιπλέον ρήτρες και ανέλαβε η ίδια εξ ολοκλήρου την κάλυψη των δαπανών) δείχνει ότι η γραφειοκρατική νομενκλατούρα των Βρυξελλών δεν έχει ή δεν θέλει να αντιληφθεί και να αντιμετωπίσει το πρόβλημα στη βάση του.
Κάποιες πρόσφορες λύσεις για την αντιμετώπιση του όλου ζητήματος θα ήταν οι ακόλουθες: η επιβολή εκ μέρους της ΕΕ βαρύτατων κυρώσεων κατά των κρατών που προκαλούν τέτοια μεταναστευτικά ρεύματα, παρακάμπτοντας τις όποιες οικονομικές-εμπορικές σχέσεις μπορεί να έχουν επιμέρους μέλη με τα κράτη αυτά, καθώς επίσης και η θέσπιση των πιο εξαντλητικών ποινών για τους διακινητές που ρισκάρουν ανθρώπινες ζωές στον βωμό του κέρδους. Επίσης, κατάλληλη λύση θα ήταν η χρηματοδότηση έργων φύλαξης των συνόρων, για να καταστήσουν την παράνομη διέλευση όσο το δυνατόν πιο ασύμφορη για εκείνους που την επιχειρούν. Τέλος, ένα μέτρο οικονομικού χαρακτήρα θα ήταν η περικοπή των δαπανών που προορίζονται για τους μετανάστες, όπως τα επιδόματα, και αντ’ αυτού οι συγκεκριμένοι πόροι να διατεθούν για έργα ανοικοδόμησης-ανασυγκρότησης των χωρών από τις οποίες οι λαοί αυτοί προέρχονται. Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΕ και θα επιτελεί ανθρωπιστικό λειτούργημα και θα ενισχύει το γεωπολιτικό της αποτύπωμα.
