Εν έτει 2023 συνεχίζουν να ηχούν και να διατηρούν την βαρύτητά τους οι όροι «σεξισμός», «πατριαρχία» και «φεμινισμός». Ύστερα από το κίνημα «Me Too» που έλαβε χώρα και στην Ελλάδα, μικροί και μεγάλοι, θέλοντας και μη, ήρθαμε σε επαφή με τους παραπάνω όρους μέσω της δύναμης των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των social media.
Post, ενημερώσεις, πληροφόρηση για ευαισθητοποίηση, ταινίες βίντεο, βιβλία… βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας, καθώς η κοινωνία προσπαθεί να χτίσει ένα καλύτερο μέλλον. Ένα μέλλον όπου τα δύο φύλα και οι άνθρωποι θα αντιμετωπίζονται ισότιμα.
Το κίνημα «Me Too» ήταν αρκετά ισχυρό, ώστε να συγκινήσει πολλούς. Αρκετοί ήταν αυτοί που έμαθαν για πρώτη φορά το βαθύτερο νόημα, την σημασία των όρων και κατανόησαν την έννοια της πατριαρχίας. Κάποιοι επίσης πείστηκαν για την αναγκαιότητα αλλαγής της στάσης που διατηρεί η σημερινή κοινωνία απέναντι σε φαινόμενα που αφορούν την ισότητα των φύλων, τον σεξισμό και την πατριαρχία σε συλλογικό επίπεδο.
Και πράγματι, τα τελευταία χρόνια είναι παρηγορητικό το γεγονός ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στηρίζουν τις γυναίκες στην καθημερινότητα κάνοντας μικρά, δειλά βήματα προς την κατάρριψη της πατριαρχίας και του σεξισμού που είναι βαθιά ριζωμένα στην κοινωνία. Όμως, σπάνια ακούστηκε ο όρος «εσωτερικευμένος μισογυνισμός». Ή ακόμα και αν αναφέρθηκε, δεν αναλύθηκε σε βαθμό που θα μας ταρακουνούσε.
Ας τα πιάσουμε από την αρχή. Η πατριαρχία είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που διαιωνίζεται ανά τους αιώνες κι εκφράζει ότι οι άνδρες μίας κοινωνίας κατέχουν την περισσότερη δύναμη. Αμέτρητες γενιές ανθρώπων έχουν μεγαλώσει κι έχουν γαλουχηθεί ακούγοντας και λέγοντας, είτε αυθόρμητα, είτε στοχευμένα, φράσεις που υποστηρίζουν την πατριαρχία και συμφωνούν με την άποψη ότι οι άνδρες είναι το ισχυρότερο φύλο. Και αυτές οι απόψεις με την πάροδο των χρόνων ενσωματώθηκαν στην κουλτούρα και στο σύνολο των ιδεολογιών, των αξίων και των πεποιθήσεων κάθε ατόμου και φτάνοντας στο σήμερα, συμπληρώνουν κι ορίζουν την συμπεριφορά και την προσωπική κρίση καθενός. Ακριβώς επειδή βρίσκονται τόσο βαθιά στο υποσυνείδητο και θέλοντας ή μη μας κατευθύνουν, σχηματίζουν, στο σύνολό τους, το φαινόμενο που ονομάζεται «εσωτευρικευμένος μισογυνισμός».
Το πιο εντυπωσιακό από όλα όμως είναι το μερίδιο ευθύνης που έχουν και οι γυναίκες έναντι του φαινομένου. Οι γυναίκες αποτελούν ταυτόχρονα και το θύμα και τον θύτη. Είναι θύματα, διότι η ίδια η κοινωνία, η οικογένεια, το σχολείο, οι παρέες, η ζωή, τις ανέθρεψε σύμφωνα με αυτές τις στάσεις. Και είναι τόσο έντονη η επιρροή και η καλλιέργεια του υποσυνείδητου, που οι γυναίκες γίνονται πλέον και οι ίδιες θύτες έναντι άλλων γυναικών.
Τα χιλιάδες στερεότυπα και ταμπού που σχηματίζονται σε βάρος γυναικών, τα συντηρούν συχνά και οι ίδιες οι γυναίκες. Θα ακούσεις εύκολα μία γυναίκα να κρίνει μία άλλη για την εμφάνισή της, την ερωτική της ζωή, την ηλικία της, τις επιλογές της, το αν και πόσα παιδιά έχει, το αν άργησε να παντρευτεί και άλλα πολλά.
Έρευνες έχουν δείξει ότι μία γυναίκα νιώθει περισσότερη αυτοπεποίθηση, όταν βρίσκεται δίπλα σε μία γυναίκα με ίσως λιγότερο καλή εξωτερική εμφάνιση και αντίθετα νιώθει ότι απειλείται, όταν μία όμορφη γυναίκα βρίσκεται κοντά της. Πολλές φορές θα σκεφτεί να κρίνει, να ζηλέψει και να βρει τρόπο να δικαιολογηθεί, όταν γνωρίσει μία γυναίκα πετυχημένη. Έτσι έχει δημιουργηθεί ένας ανταγωνισμός, ένας υποθετικός διαχωρισμός του γυναικείου πληθυσμού σε καλές και κακές, άξιες και μη, πετυχημένες και αποτυχημένες, σεμνές και πρόστυχες, ηθικές και ανήθικες.
Κι ακούς μία μητέρα να συμβουλεύει την κόρη της λέγοντας «τα καλά κορίτσια δεν φοράνε τέτοια ρούχα, τα καλά κορίτσια δεν βρίζουν, δεν καπνίζουν, θέλουν να κάνουν οικογένεια, χρειάζονται έναν άνδρα για να μην μείνουν μόνες». Έτσι ακριβώς διαπαιδαγωγούνται πολλά νέα κορίτσια. Και βγαίνουν σε μία κοινωνία και βάζουν διαρκώς τον εαυτό τους σε σύγκριση με άλλες γυναίκες.
Κι όταν ακούσουν για έναν βιασμό θα πουν «τι ήθελε εκεί;» ή «τι φόραγε;». Είναι σαν να καθησυχάζουν τον εαυτό τους ότι «αυτό δεν θα συνέβαινε πότε σε εμένα, γιατί εγώ είμαι καλό κορίτσι, δεν είμαι σαν αυτή. Δεν θα ντυνόμουν ποτέ έτσι ούτε θα βρισκόμουν εκεί. Τα’ θελε και τα’ παθε». Έτσι όμως το πρόβλημα δεν λύνεται. Έτσι όμως δεν θα σταματήσουν να συμβαίνουν εγκλήματα, όσο οι άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, ρίχνουν ευθύνη στο θύμα που δεν πρόσεξε και όχι στον εγκληματία που απλά είναι εγκληματίας και αυτή είναι η μόνη αιτία που οδήγησε στο κάθε έγκλημα.
Κι έπειτα τα ίδια κορίτσια θα γνωρίσουν κάποιον που θα τους πει σαν κομπλιμέντο «εσύ δεν είσαι σαν τις άλλες» και τότε μέσα τους κάτι θα ανακουφισθεί, αφού ένας άνδρας τις ξεχώρισε από τις άλλες. Και ίσως τότε αφεθούν τόσο πολύ σε αυτόν, που αργότερα να μην αντιληφθούν την τοξικότητά του. Ή, αν την αντιληφθούν, θα μάθουν να την ανέχονται. Ως πότε;
Αυτή η πτυχή του σεξισμού και μισογυνισμού που βρίσκεται κρυμμένη εσωτερικά στη σκέψη των ανθρώπων είναι που θα πρέπει να προβληματίζει πλέον και ιδίως τις γυναίκες. Οι γυναίκες δεν πρέπει να πέφτουν στην παγίδα και ο φαύλος κύκλος πρέπει να σταματήσει εδώ. Αυτός ο κύκλος που γαλουχεί στρατιές κοριτσιών που μαθαίνουν η μία να μισεί την άλλη. Πρέπει να ψάξουμε λίγο μέσα μας και να συνειδητοποιήσουμε πως οι άλλοι άνθρωποι – άνδρες, γυναίκες, παιδιά, πλούσιοι, φτωχοί, έξυπνοι ή αφελείς – δεν είναι εχθροί μας. Αντιθέτως είμαστε όλοι μαζί στον αγώνα να χτίσουμε έναν καλύτερο κόσμο. Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να νιώθει ότι είναι δίπλα στον άλλον και όχι απέναντι. Και αυτό είναι η σωστότερη βάση και αρχή για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας.
Ονομάζομαι Σταυρούλα Τσουκαλά και είμαι φοιτήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ. Μου αρέσει κάθε μορφή τέχνης και έκφρασης, τα ταξίδια και οι νέες γνωριμίες με ανθρώπους από διαφορετικές περιοχές.
Απολαμβάνω να μεταφέρω στο χαρτί τους προβληματισμούς μου για όσα συμβαίνουν γύρω μας, στην προσπάθειά μου να αναζητήσω και να χτίσω την δική μου οπτική. Άλλωστε όσο ζούμε, έχουμε την ευκαιρία να μαθαίνουμε διαρκώς και να γνωρίζουμε όλο και περισσότερο τον εαυτό μας.
