Ποια είναι η σωστή διαχείριση των φυσικών κινδύνων;

Ποια είναι η σωστή διαχείριση των φυσικών κινδύνων;

Με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα στη Θεσσαλία και τις τραγικές επιπτώσεις τους, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στις διατυπώσεις του ιστορικού Jacob A.C. Remes [1] σχετικά με τους φυσικούς κινδύνους και τη διαχείρισή τους.

Ο Remes, αναφερόμενος στον τυφώνα «Μαρία», που έπληξε το Πουέρτο Ρίκο το 2017, λέει πως «δεν υπάρχουν φυσικές καταστροφές. Υπάρχουν κίνδυνοι, είτε φυσικοί (π.χ. σεισμοί, ανεμοστρόβιλοι, πλημμύρες ποταμών), είτε όχι (π.χ. βιομηχανικές πυρκαγιές, ρύπανση, καταρρεύσεις φραγμάτων, πυρηνικοί βομβαρδισμοί). Αυτό που τους καθιστά καταστροφές είναι ο τρόπος με τον οποίο διασταυρώνονται με την ατομική και κοινοτική ευαλωτότητα, η οποία είναι κοινωνικά κατασκευασμένη. Συνεπώς, οι καταστροφές δεν είναι μόνο τεχνικές αστοχίες, αλλά πολιτικά γεγονότα με πολιτικές αιτίες και λύσεις». [2]

Για την αποφυγή δυνητικών επιπτώσεων που προκύπτουν από αυτούς τους κινδύνους, πρέπει πρωτίστως να δοθεί έμφαση σε μέτρα προληπτικά και όχι κατασταλτικά. Όπως φάνηκε στην περίπτωση της Θεσσαλίας, το μήνυμα του 112 στα πλαίσια της πρόληψης δεν ήταν αρκετό. Επίσης, δεν μπορεί η κυβέρνηση να χρησιμοποιεί ως άλλοθι τη γαιομορφολογία της περιοχής ή το αφήγημα περί κλιματικής αλλαγής ή περί ατομικής ευθύνης. Ένα από τα μέτρα πρόληψης που θα μείωνε το ρίσκο της καταστροφής ήταν τα αντιπλημμυρικά έργα, στα οποία δεν έχει δοθεί η απαιτούμενη βαρύτητα. Επομένως, ο κρατικός μηχανισμός κρίνεται ανεπαρκής.

Με την πάροδο των ετών οι φυσικοί αυτοί κίνδυνοι αυξάνονται και ταυτόχρονα αυξάνεται και η πιθανότητα να προκαλούνται συχνότερα εκτεταμένες ανθρώπινες, υλικές και περιβαλλοντικές απώλειες. Για να επιστρέψουμε ξανά στον Remes, ένας κίνδυνος που απειλεί όλο και περισσότερο τις κοινωνίες είναι οι καύσωνες. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «υπάρχουν συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, οι οποίες θα αντιμετωπίσουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες εξαιτίας των επιπτώσεων του συγκεκριμένου φαινομένου (π.χ. ηλικιωμένοι, άτομα με αναπηρία, άτομα που ζουν σε λιγότερο ασφαλείς κατοικίες και γειτονίες λόγω κοινωνικοοικονομικών παραγόντων κλπ.)». [2] Προφανώς, αυτές οι πληθυσμιακές ομάδες δεν κινδυνεύουν μόνο από τις συνέπειες του καύσωνα, αλλά και από τις συνέπειες περισσότερων φυσικών κινδύνων. Ένα σημείο-κλειδί λοιπόν για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας μιας κοινωνίας απέναντι σε τέτοιου είδους φαινόμενα αποτελεί και η συμπερίληψη.

Συμπερασματικά, η προστασία ισούται με την πρόληψη. Πρέπει να εντοπιστούν οι περιοχές που κινδυνεύουν να πληγούν περισσότερο από τα φαινόμενα αυτά, ώστε τα μέτρα πρόληψης να είναι στοχευμένα και προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες ανάγκες της κάθε περιοχής. Βασικό ρόλο σε αυτό κατέχει και η δράση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το ίδιο ισχύει και για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, αφού από τη στιγμή που η διαχείριση των φυσικών κινδύνων είναι ζήτημα πολιτικής, πρέπει να ερευνηθούν ειδικά οι ανάγκες των λιγότερο ευνοημένων. Έτσι, θα αποφευχθεί η αναπαραγωγή φαινομένων ανισότητας και διακρίσεων εις βάρος αυτών των ατόμων. Τέλος, η ενημέρωση των πολιτών πάνω σε σχετικά ζητήματα, αλλά και η ύπαρξη ισχυρών οικολογικών κινημάτων, είναι ζητήματα κομβικής σημασίας.

[1]  Jacob A. C. Remes’. https://wp.nyu.edu/remes/ (ημερομηνία πρόσβασης 17 Σεπτέμβριος 2023).

[2] D. M. Perry, ‘’There Are No Natural Disasters’: A Conversation With Jacob Remes’, Pacific Standard, 4 Οκτώβριος 2017. https://psmag.com/economics/there-are-no-natural-disasters (ημερομηνία πρόσβασης 17 Σεπτέμβριος 2023).

+ posts

Με λένε Καρασάββα Δέσποινα και είμαι απόφοιτος του τμήματος Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Η απόφαση να ενταχθώ στην ομάδα του «Φοιτητικού Κόσμου», προέκυψε αβίαστα μέσω μιας συζήτησης σχετικά με όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Η καθημερινότητα αδιαμφισβήτητα προσφέρει απλόχερα τροφή για σκέψη, κάνοντας τη φωνή της νεολαίας να θέλει να ακουστεί δυνατότερα. Οι γυναικοκτονίες, τα φαινόμενα οπαδικής βίας, η σταθερή ύπαρξη ρατσιστικών φαινομένων και η άνοδος της ακροδεξιάς, είναι λίγες από τις καταστάσεις που κλονίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στο κράτος. Αυτά, και πολλά ακόμη, θα αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για όσα θα διαβάστε.