Social media στην διάρκεια του εγκλεισμού: σύμμαχοι ή εχθροί;

Social media στην διάρκεια του εγκλεισμού: σύμμαχοι ή εχθροί;

Το γεγονός ότι η χρήση του Διαδικτύου και ιδίως των μέσω κοινωνικής δικτύωσης, αυξήθηκε ραγδαία εν καιρώ καραντίνας δεν προκαλεί έκπληξη. Αυτή μπορεί να αποδοθεί στον  επιπλέον ελεύθερο χρόνο, σε συνδυασμό με τον περιορισμό των δραστηριοτήτων εκτός, αλλά και εντός σπιτιού λόγω υγειονομικών μέτρων. Μπροστά στις κλειστές πόρτες της εστίασης και των καταστημάτων, την απαγόρευση της κυκλοφορίας μετά τις 21:00, την κατ΄ εξαίρεση  μετακίνηση σε περιορισμένη ακτίνα γύρω από την οικία μετά από αποστολή σχετικού SMS και τα εκθετικώς αυξανόμενα κρούσματα, οι άνθρωποι καταφεύγουν στην συντροφιά του ψηφιακού κόσμου και των δυνατοτήτων που αυτός προσφέρει. Μιλώντας με αριθμητικά δεδομένα, οι μισοί από τους χρήστες του Ίντερνετ στη διάρκεια του lockdown περνάνε την περισσότερη ώρα τους στα κοινωνικά δίκτυα, η συνολική ανταλλαγή μηνυμάτων μέσω αυτών έχει αυξηθεί κατά 50% και οι φωνητικές κλήσεις μαζί με τις βιντεοκλήσεις έχουν διπλασιαστεί στο Messenger και το WhatsApp*, ιδίως στις χώρες που χτυπήθηκαν εντονότερα από τον κορωνοϊό, στις οποίες συγκαταλέγεται και η χώρα μας.

Μπροστά από τα νέα δεδομένα ένα καίριο ερώτημα προκύπτει: η εκτεταμένη αυτή έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιδρά θετικά στην ευάλωτη ψυχική μας υγεία εν μέσω καραντίνας ή μήπως  καταλήγει να επιφέρει το αντίθετο αποτέλεσμα;

Αναμφίλεκτα, σε μία περίοδο κοινωνικής απομόνωσης και κατ΄ οίκον περιορισμού, το να παραμείνει κανείς συνδεδεμένος με το εξωτερικό περιβάλλον και τα αγαπημένα του πρόσωπα θεωρείται πιο αναγκαίο από ποτέ. Είναι γνωστό ότι οι σύγχρονοι πολίτες, πέρα από την διατήρηση της επικοινωνίας με την οικογένεια και τους φίλους τους, βασίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την ενημέρωση ως προς τα νέα μέτρα και την εξέλιξη της πανδημίας, την ψυχαγωγία και εν γένει την διασφάλιση της καλής τους ψυχολογικής κατάστασης. Μέσα από τις διάφορες πλατφόρμες, οι χρήστες έχουν την ευκαιρία να προσλάβουν νέες ιδέες, να πληροφορηθούν για την επικαιρότητα, να έρθουν σε επαφή με απόψεις ανθρώπων από κάθε μήκος και πλάτος του πλανήτη, καθώς και να τοποθετηθούν και οι ίδιοι για διάφορα ζητήματα. Στην εποχή του SARS-CoV-2, αυτό που εκτιμάται, όμως, ως το σημαντικότερο είναι η δυνατότητα εικονικής αλληλεπίδρασης με κοντινά πρόσωπα, ειδικά τις τελευταίες βδομάδες που το γιορτινό κλίμα πυροδότησε το αίσθημα νοσταλγίας για τους αγαπημένους μας.  

Οι παραπάνω πτυχές των social media δεν μπορούν παρά να επηρεάζουν με θετικό τρόπο τη διάθεση και την ψυχική μας υγεία, αρκεί βέβαια να γίνεται λελογισμένη διαχείριση του χρόνου που δαπανάται σε αυτά. Τι γίνεται, εντούτοις, με τον αντίθετο ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν σε μία ήδη δυσοίωνη και αποπνιχτική καθημερινότητα;

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η διαρκής σύνδεση του χρήστη στις ποικίλες -πλέον- εφαρμογές, τον φέρνει αντιμέτωπο με μία συνεχή ροή ειδήσεων. Αυτές μπορεί να τον οδηγήσουν ακόμα και σε υπερκορεσμό απέναντι στα αρνητικά γεγονότα, τα οποία καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της επικαιρότητας. Πέραν αυτού, η διάρκεια έκθεσης στα media και το ενδεχόμενο παραπληροφόρησης θα μπορούσαν να θεωρηθούν μεγέθη ανάλογα. Συνήθως, σε κρίσιμους καιρούς η αβεβαιότητα και η αγωνία για το μέλλον σε συνδυασμό με τον φόβο για το παρόν καθιστούν τους ανθρώπους πιο ευάλωτα θύματα παραπληροφόρησης, καθώς ο αυθορμητισμός και η ένταση καθυποτάσσουν τη λογική επεξεργασία των παρεχόμενων μηνυμάτων. Έτσι, όταν το άτομο περιηγείται διαρκώς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχει αρκετά αυξημένες πιθανότητες να εκτεθεί σε διαστρεβλωμένα ειδησεογραφικά κείμενα ή ελλιπείς πληροφορίες, που αφορούν σε καίρια θέματα, και τελικά όχι μόνο να τα δεχτεί ως ορθά, αλλά και να τα προωθήσει μέσω του προσωπικού του προφίλ, διαιωνίζοντας τον φαύλο αυτό κύκλο.

Η εκτεταμένη χρήση των media μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχολογία του ατόμου την περίοδο του εγκλεισμού και με άλλους τρόπους. Για παράδειγμα, οι νέοι -κυρίως, ως πιο άγουρες και ανασφαλείς προσωπικότητες- εμπίπτουν στην παγίδα σύγκρισης του εαυτού τους  με τα προφίλ και τις δημοσιεύσεις άλλων ατόμων στις διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες. Συχνά, κατακλύζονται μάλιστα από ζήλεια για την ζωή των άλλων, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη ότι το περιεχόμενο πολλών δημοσιεύσεων είναι πλασματικό και προβάλλει μόνο ευτυχισμένες πλευρές της καθημερινότητας. «Πώς είναι δυνατόν να φαίνεται τόση χαρούμενη και λαμπερή, ενώ σαπίζει όλη μέρα σπίτι;», «Πώς η  διάθεσή του είναι τόσο ανεβασμένη και μπορεί να είναι δημιουργικός, όταν διανύουμε την περίοδο έξαρσης του COVID-19;», «Με ποιον τρόπο διατηρούνται τόσο καλλίγραμμοι τώρα που τα γυμναστήρια και οι αθλητικοί σύλλογοι παραμένουν κλειστοί;». Μέσα στον στρόβιλο ανάλογων ερωτήσεων, το άτομο καταβάλλεται από αισθήματα κατωτερότητας και μειονεκτικότητας, τα οποία τελικά συντελούν στον κατακερματισμό της καλής του ψυχικής υγείας και της παραγωγικότητάς του. 

Τέλος, ως μέλη της γενιάς Ζ και όντας αρκετά εξοικειωμένοι με την τεχνολογία και τις εφαρμογές της σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς μας, γνωρίζουμε καλύτερα από τον καθένα πόσο εύκολα ένας νέος μπορεί να εθιστεί στα social media και τις επακόλουθες συνέπειες αυτού στην σωματική και ψυχική του υγεία. Όταν όλη η μέρα περιστρέφεται γύρω από το σκρολάρισμα στο Facebook, τα story στο Instagram και τα βιντεάκια στο Tik Tok και το Youtube, ελάχιστος χρόνος απομένει για ουσιαστικές δραστηριότητες (άθληση, διάβασμα, ενασχόληση με κάποιο χόμπι, μελέτη για τη Σχολή…), οι οποίες συμβάλλουν καθοριστικά στη διατήρηση ακμαίου ηθικού και αισθήματος παραγωγικότητας σε έναν καθιστικό και περιοριστικό τρόπο ζωής, ο όποιος προκύπτει από την συνεχή παραμονή μας στο σπίτι.

Κλείνοντας, όπως και σε κάθε περίπτωση, έτσι και εν μέσω μίας ευάλωτης περιόδου πανδημίας, εμείς ως χρήστες καθορίζουμε -σχεδόν αποκλειστικά- την επίδραση που θα έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχολογία και την δομή της καθημερινότητάς μας. Ή μήπως δεν είμαστε αρκετά ικανοί να αποκομίσουμε από τη χρήση τους, όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη και ταυτόχρονα να επενδύσουμε τον χρόνο και την ενέργειά μας σε δραστηριότητες και ασχολίες που πραγματικά μας γεμίζουν και συνεισφέρουν στην ψυχική μας ισορροπία; Αυτό ας κληθεί ο καθένας να το αποδείξει στον εαυτό του…

* https://www.emarketer.com/content/how-coronavirus-changing-us-social-media-usage

* https://www.digitalcommerce360.com/2020/09/16/covid-19-is-changing-how-why-and-how-much-were-using-social-media/

+ posts

Ονομάζομαι Ανθή Καψάλη και είμαι απόφοιτος του Λεοντείου Λυκείου Νέας Σμύρνης. Το φθινόπωρο του 2019 ξεκίνησα να φοιτώ στο Τμήμα Βιολογίας της Σχολής Θετικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκτός από θέματα που αφορούν το αντικείμενο σπουδών μου, έχω ιδιαίτερη αδυναμία στο Θέατρο, τα ταξίδια και τη Λογοτεχνία. Η αγάπη μου για το γράψιμο και την ανάγνωση βιβλίων και άρθρων υπήρξε ανέκαθεν μεγάλη. Ενισχύθηκε, ωστόσο, με την είσοδό μου στο Πανεπιστήμιο.
Μείζων στόχος μου μέσα από τη συμμετοχή μου στην Εφημερίδα «Φοιτητικός Κόσμος» συνιστά η κοινοποίηση των προβλημάτων και των ανησυχιών που μοιραζόμαστε ως φοιτητές, καθώς και η προβολή ενδιαφερουσών πρωτοβουλιών και ιδεών. Τέλος, μετά τον στείρο τρόπο γραφής που χρειάστηκε να υιοθετήσουμε στο Λύκειο για την έκθεση των Πανελληνίων εξετάσεων, με τη συμμετοχή στην εφημερίδα μου δίνεται πλέον η ευκαιρία ελεύθερης έκφρασης, ανάδειξης προσωπικού ύφους γραφής και δημοσιοποίησης απόψεων πάνω σε ζητήματα που μας αφορούν σχετικά με ποικίλες θεματολογίες.