Στον χώρο της Τέχνης, έναν χώρο που εφορμάται από την μοναδικότητα του πομπού και ολοκληρώνεται στην μοναδικότητα του δέκτη της, είναι δύσκολο να χωρέσει κάποιου είδους αξιοσημείωτη διαδικασία σύγκρισης. Δύσκολα μπορείς να πεις μια τέχνη καλύτερη ή χειρότερη, γιατί αυτό που εν τέλει προσδίδει την «σημασία» σε αυτήν είναι ο άνθρωπος και ο συναισθηματικός κόσμος του, στον οποίο επιδρά και -υπό αυτήν την έννοια- είναι πρακτικά αδύνατο να βρεις κάτι που να αγγίζει κάθε αποδέκτη με τον ίδιο τρόπο, θετικά ή αρνητικά. Δεν υπάρχει εξάλλου νόημα, εφόσον η τέχνη δεν έχει ως σκοπό της να αναδείξει κάτι ως κυρίαρχο, αλλά αντιθέτως, προσπαθεί να αποτελέσει μια πύλη , μέσα από την οποία κοινές εικόνες ατενίζονται με χιλιάδες διαφορετικές οπτικές γωνίες και χρώματα.
Η μόνη σύγκριση που θα είχε ιστορική σημασία είναι αυτή που θα είχε ως άξονα την σημασία ενός καλλιτέχνη για την πορεία της Τέχνης, καθώς και την γενικότερη επιρροή που άσκησε στην διαμόρφωση του πολιτισμικού χρώματος της εποχής του. Και αυτή η σύγκριση, φυσικά, δεν έχει ως αποτέλεσμα την ανάδειξη των καλύτερων καλλιτεχνών, αλλά των σημαντικότερων σταθμών στην ιστορία της Τέχνης συνολικά.
Θεωρώ πως υπάρχουν κάποιοι καλλιτέχνες που, κατά μία βάση, «αδικούνται» από την θρυλική υστεροφημία που τους συνοδεύει. Είναι γνωστοί σε όλους, λίγο πολύ, αλλά το πραγματικό τους μεγαλείο παραμένει κρατημένο, γι’ αυτούς που θα δουν πέρα από το μεγάλο τους όνομα και θα καταλάβουν το νόημα πίσω από τον «ντόρο».
Όταν μιλά κανείς για τους Beatles, σε άτομα τα οποία δεν είναι οικεία με την μουσική τους, συνήθως θα υπάρχει στην ατμόσφαιρα αυτή η αίσθηση μεγαλείου, αλλά με μια παλαιομοδίτικη έννοια, η οποία είναι πολύ μακρινή από τον σημερινό ήχο, και της οποίας η αισθητική εκφράζεται ως μια «γλυκανάλατη» αθωότητα 4 όμορφων αγοριών με στυλάτα κουρέματα. Εν ολίγοις, για τους περισσότερους, οι Beatles αποτελούν ένα όνομα που αυθόρμητα συνδέεται με κάτι το σημαντικό, με τον ίδιο τρόπο που όταν ακούς το όνομα ενός ιστορικού προσώπου γνωρίζεις ότι είναι σημαντικό, μα δεν ξέρεις γιατί ακριβώς. Και είναι αστείο, γιατί πολλές φορές περνά απαρατήρητο το πόσο καταλυτικά διαμόρφωσαν την Τέχνη και τον κόσμο της εποχής τους, αλλά και της δικής μας.
Μια χαρακτηριστική εικόνα των Beatles στα ξεκινήματα της καριέρας τους
Οι Beatles στην τελευταία τους live εμφάνιση, στην ταράτσα της Apple Records, στις 30 Ιανουαρίου του 1969
Οι «Fab Four» είναι, πέρα από την ιδιότητά τους ως ένα από τα σημαντικότερα μουσικά συγκροτήματα όλων των εποχών, ένα καλλιτεχνικό και πολιτισμικό φαινόμενο που σμίλεψε, λίγο-πολύ, μια ολόκληρη δεκαετία, η οποία με την σειρά της διαμόρφωσε ολόκληρο το καλλιτεχνικό τοπίο της μετέπειτα εποχής. Μιλάμε για 4 καλλιτέχνες, οι οποίοι συνυπήρξαν ως μουσικό σύνολο για μονάχα 8 χρόνια, από το 1962 (οπού σφραγίσθηκε το σύνολό τους με την είσοδο του Ringo Starr στο συγκρότημα) ως και το 1970, χρονικό διάστημα πάρα πολύ μικρό για μια μουσική καριέρα. Και παρ’ όλα αυτά, μέσα σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα, χάρισαν στην ανθρωπότητα έναν ευρύ κατάλογο αριστουργημάτων, τα οποία στολίζουν τις περισσότερες (αν όχι όλες) τις λίστες με τους σημαντικότερους δίσκους, αλλά και με τα σημαντικότερα τραγούδια όλων των εποχών.
Ένα από τα πρώτα hard rock κομμάτια όλων των εποχών… Στο τέλος ακούγεται ο Ringo Starr να ουρλιάζει «I ‘ve got blisters on my fingers!», καθώς έπαιζαν το κομμάτι για πάρα πολλή ώρα στο στούντιο, ωσότου να ηχογραφήσουν το ιδανικό take
Προφανώς και δεν μπορούμε να παραλείψουμε το γεγονός οτι μέσα στο συγκρότημα συνυπήρχαν τρεις από τους σπουδαιότερους songwriters όλων των εποχών, o John Lennon, Ser Paul McCartney, αλλά και o πολύ υποτιμημένος συνθέτης, τραγουδιστής και κιθαρίστας, George Harrison, οι οποίοι είχαν στην διάθεσή τους έναν από τους πιο ιδιοφυείς και ανοιχτόμυαλους παραγωγούς της εποχής του, τον George Martin (γνωστός και ως το “5ο Σκαθάρι”). Παρ’ όλα αυτά, το να χτίσεις ένα σύνολο από τους καλύτερους, δεν σου εγγυάται πάντα την επιτυχία. Το ότι ο Lennon και ο McCartney αποτέλεσαν το ντουέτο που κυριάρχησε στην μουσική δεν οφείλεται μονάχα στο τεράστιο ταλέντο τους, αλλά και στην φυσική χημεία που μοιράζονταν σαν άνθρωποι, η οποία έβγαζε στον καθένα από τους δυο τον καλύτερο τους εαυτό.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι Beatles βρίσκονται στις κορυφές του καλλιτεχνικού πάνθεου, και θα ήταν δύσκολο -για να μην πω ανιαρό για τους περισσότερους- να αναλύσουμε καθέναν από αυτούς. Προσωπικά, αν έπρεπε να διαλέξω το πράγμα που με γοητεύει περισσότερο στην μουσική των «Σκαθαριών», είναι το γεγονός ότι πάντοτε προχώραγε μπροστά, χωρίς να χάνει τον χαρακτήρα της. Το να είσαι η μεγαλύτερη μπάντα στον πλανήτη, το να μην μπορείς να ακούς τον εαυτό σου να τραγουδά από τα ουρλιαχτά και τα κλάματα των θεατών, και ενώ ξέρεις ότι μπορείς να γράψεις 10 ίδιους δίσκους, βγάζοντας μια στίβα εκατομμύρια, να γράφεις τουναντίον δίσκους όπως ο «Sgt. Peppers Lonely Hearts Club Band», «Magical Mystery Tour» και «Revolver», αυτό από μόνο του δείχνει την βαθειά αφοσίωσή σου σε ένα μονοπάτι που κανείς άλλος δεν μπορεί να δει, ένα μονοπάτι που μπορεί να σου κοστίσει μια δόξα που ο υπόλοιπος κόσμος ούτε να το φανταστεί δεν μπορεί.
Δεν είναι μικρό πράγμα να είσαι ταυτόχρονα ο πιο εμπορικός και ο πιο πειραματικός καλλιτέχνης της γενιάς σου. Για να το θέσουμε πιο απλά, είναι λες και η Arianna Grande κάποτε σταματήσει να βγάζει εμπορικά hits, σταματήσει τις συναυλίες και αρχίσει να γράφει τραγούδια ενός νέου μουσικού είδους (να τονίσουμε πως οι Beatles, εξαιτίας του ότι δεν μπορούσαν να ακούσουν τίποτα στις συναυλίες τους από τα ουρλιαχτά, διέκοψαν τις περιοδείες το 1966 για να συγκεντρωθούν στην δουλειά τους στο στούντιο!!).
Είναι τρομερό, στα μάτια μου, να βλέπεις 4 κουστουμάτα αγόρια να τραγουδάνε ερωτοτράγουδα, μπροστά σε ενα τσούρμο εκστασιασμένα κοριτσόπουλα, και λίγα χρόνια μετά να τους βλέπεις με μούσια, μακριά μαλλιά, ινδικά όργανα και μια πρωτοφανή ψυχεδελική υπόσταση σε ό,τι κάνανε. Για να συγκρατήσει κανείς το τι εννοώ, ας ακούσει διαδοχικά το “I Wanna Hold Your Hand” με το “Blue Jay Way”, ή το “She Loves You” με το “Strawberry Fields Forever”, ή το “Ticket To Ride” με το “Lucy In The Sky With Diamonds”.
Και φυσικά, η επιρροή που είχαν ως καλλιτεχνικοί πρέσβεις της εποχής τους, είχε ως αποτέλεσμα το οτιδήποτε και αν κάνανε σαν άτομα, να γινόταν ευρέως αποδεκτό ως η κυρίαρχη τάση της μόδας. Επομένως, με τον ίδιο τρόπο που έφεραν στην μόδα τα χαρακτηριστικά τους κουρέματα και τον τρόπο ντυσίματός τους, με την ίδια ευκολία έφεραν τον κόσμο της ψυχεδέλειας, ως φιλοσοφία και στυλ, στο απόγειο της ακμής του, μόλις και οι ίδιοι τον ασπάστηκαν, κυρίως χάρις στις πνευματικές αναζητήσεις του Harrison.
Εν κατακλείδι, αν υπάρχει ένας κυρίαρχος λόγος, για τον οποίο οι Beatles αποτελούν -ίσως- το σημαντικότερο μουσικό συγκρότημα όλων των εποχών, είνα το γεγονός ότι το μουσικό τους όραμα, αδιανόητο για τον οποιονδήποτε πριν από αυτούς, δεν περιορίστηκε ποτέ από την τρελή διασημότητά τους, κάτι που συνηθίζεται στις μέρες μας, αλλά και διαχρονικά. Βέβαια, ως μουσικός, δεν μπορεί να μην με συνεπαίρνει το γεγονός ότι, οταν ακούσεις Beatles, μπορείς να τους διακρίνεις σε τόσους πολλούς μεταγενέστερους καλλιτέχνες κάθε είδους. Και αυτό, γιατί οι μελωδίες τους αφενός στερέωσαν σε κάποιο βαθμό τον ήχο της νέας μουσικής, αλλά και αφετέρου λόγω του ότι τα τραγούδια τους, έχοντας μέσα τους το πνεύμα της αναζήτησης νέων τρόπων έκφρασης, αποτελούν διαχρονικά έργα τέχνης που αντιστέκονται στην φθορά του χρόνου και των εφήμερων τάσεων.
*Recommendation: είναι και στο Netflix για όποιον έχει
Με λένε Δημήτρη Δανόπουλο. Σπουδάζω Νομική στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μ αρέσει να γράφω, να εκφράζω τη σκέψη μου σε ένα κείμενο στο οποίο ο καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση και να αλληλοεπιδράσει μ΄ αυτό, κυρίως δε να συγκεντρώνω το χάος του κεφαλιού μου σε ένα οργανωμένο πλαίσιο. Το αν γίνεται να συμβαίνει πάντοτε αυτό, είναι άλλη υπόθεση...
